Kimyoviy va oziq-ovqat texnologiyalari kafedrasi

Yarim tayyor maxsulotni selkitish va batamom quritish.

Plastik usulda qoliplangan va shlikerdan quyib olingan buyumlarning sopalagi bir oz qotishi va qolipdan ajralib chiqishi uchun ular avval selgitib olinadi. Selgitib olish temperaturasi gipsning degidratlanmasdan ko‘tara oladigan temperaturasiga, ya’ni 70oS ga to‘qri keladi. Shu sababdan, qoliplarda joylashgan buyumlarni quritish uzoq vaqt davom etib, u odatda 35-40oS da boshlanib, 70oS da yakunlanadi, bunda qavoning nisbiy namligi 35-40% ni tashkil etadi. Temperatura 70oSdan oshib ketgan xollarda, gisp qoliplarining yorilib sinib ketishi kuzatiladi. Selgitishdan so‘ng, yassi buyumlarni qoliplardan chiqarib olish 12-14% namlikda, ichi bo‘sh buyumlarni 16-19% namlikda va shlikerdan quyilgan buyumlarni 18-20% namlikda bajariladi. Ba’zi bir buyumlar (chashka va krujkalar) avtomatik tarzda ishlovchi vakuum-surgichlar ya’ni olib qo‘yuvchilar yordamida qolipdan chiqarib olinadi.

Selgitib olingan buyumlar tekislanadi. Tekislash oldidan xar bir buyum kuzatilib, nuqsonli buyumlar ajratiladi. Tekislash jarayonida buyumlarning cheti va qadir-budir joylari tekislab silliqlanadi. Tekislab olingan ichi bo‘sh buyumlarga ularning detallari ya’ni jo‘mraklari, quloqlari ulanadi. Odatda bu operatsiya 16-18% namlikdagi buyumlarda shlikerdan tayyorlangan va ichiga 1-2% dekstrin yoki konsentratsiyasi 6-8% bo‘lgan KMS preparati qo‘shilgan jijel yordamida amalga oshiriladi.

Shu xolda tayyorlab olingan buyumlar batamom quritishga jo‘natiladi. Batamom quritish jarayonida yarim tayyor maxsulot kelgusida amalga oshiriladigan texnologik ishlovlar uchun kerak bo‘lgan mexanik mustaxkamlikni egallaydi. Chinni sanoatida namligi 3% dan oshmagan buyumlar quruq deb tan olinadi, lekin yirik buyumlar 0,5-1% namlik qolgunicha quritilishi shart. Tajribalarning ko‘rsatishicha, ana shu sharoitlardagina buyum-larning yorilishi kuzatilmaydi.

Batamom kuritish jarayoni issiklik tashuvchining yo‘naltirilgan okimi yordamida ancha tezkorlik bilan 250oS gacha temperatura sharoitida olib boriladi.