Кбк: 60. 5(5Ў) 31 Санжар Юлдашев Социологик тадқиқот методологияси [матн] / С. Юлдашев. Т.: Тошкент ислом университети, 2018. 228 б. (575. 1) Кбк: 31

Интервьюернинг топшириқ бланки
Сўров нуқтаси №
1
Аҳоли пункти
 номи
“Х” тумани “Y” маҳалласи
Респондентлар
ёши
Квота
топшириғи
Ўтказилган сўровлар 
миқдори
Эркаклар Аёллар Эркаклар
Аёллар
20-29 ёш
20
19
30-49 ёш
15
14
50 ва ундан катта ёшдагилар
10
9
Стихияли саралаш методи
ташқи томонидан тасодифий 
саралашга ўхшаб кетади. Чунки тадқиқотчи тахминан кимни сўров 
қи лишни билган ҳолда далага чиқади ва ким умумий йиғимнинг ваки-
ли га ўхшаса, ўшани сўров қилади. Бу ерда кўча, жамоат жойлари, 
автобус ва метрополитен бекатлари ва умумий йиғим вакилларини 
топиш қулай бўлган бошқа жойлар тадқиқот даласи ҳисобланади. 

---

103
Бунда тадқиқотчи инсонларнинг ташқи белгиларига қараб ёки ўзаро 
танишиш орқали ўзига керакли потенциал респондентни қидиради.
Стихияли саралашлар тадқиқотчига боғлиқ бўлмаган ҳолда 
кутилмаганда, тартибсиз равишда шаклланади. Шунинг учун ҳам 
у “стихияли” номини олган. Масалан, тадқиқотчи сўров даласига 
чиқиб ёшларнинг кексаларга муносабатини ўрганиш мумкин. Бунда у 
кўчада ҳаракатланаётган ёшлар орасидан хоҳлаган жинс, миллат ёки 
бошқа белги бўйича респондентларни осон топиши мумкин. Одатда 
саралашнинг сифатига тадқиқотчининг коммуникатив маданияти 
таъсир кўрсатади. Чунки тадқиқотчи ўзи учун эътироф этган сўров 
даласи йўловчилар (респондентлар) томонидан турли сабабларга кўра 
рад этилиши мумкин. 
Бугунги кунда ахборот-коммуникация технологиялари ёрдамида 
ўтказилаётган сўровларни стихияли саралаш техникаси асосида амалга 
оширилаётганлигини маълум қилиш мумкин. Айниқса, интернет 
тармоғида ўтказиладиган социологик сўровларда саралашнинг 
умумий йиғими ҳажмини аниқлашнинг имконияти йўқ. Хоҳлаган 
интернет фойдаланувчиси сўровда иштирок этиши ёки умуман 
иштирок этмаслиги мумкин. Ундан ташқари, бундай саралашда 
тадқиқотнинг репрезентативлигини ҳам таъминлаш қийин.
Стихияли саралаш тўғрисида гап борар экан, унинг замирида 
шаклланган