Kasbiy pedagogika

20-BOB.
KASB-HUNAR TA’LIMIDA ТА’LIM-TARBIYA JARAYONI
SIFATINI NAZORAT QILISH
Tayanch iboralar: 
sifatni 
nazorat qilish, nazorat obyekti, um um ta 
'lim 
tayyor-
garlik. umumkasbiy tayyorgarlik, kasbiy tayyorgarlik, shaxsiy fazilatlar. ilm iy sa-
v
iya, g'oyaviy saviya, siyosiy saviya. iqtisodiyva uslubiy saviya, nazorat qilish usul­
lari, dars talilili, pedagogik talab.
20.1. K asb-hunar t a ’limida ta’lim-tarbiya jarayoni sifatini
nazorat qilishning maqsad va vazifalari
H a r qan d a y t a ’Iim -tarbiya m uassasalari ishining m a q s a d la ri bir- 
birini taqozo etuvchi va u zviy aloqador: t a ’limiy, ta rb iy a v iy v a rivoj- 
lantiruvchi m aq sad la rn i k o ‘zda tutadi. B u m a q s a d la r bir-birlari bilan 
uzviy aloqadorligi sababli ularning har birini shartli ra v ish d a alohida- 
alohida q u y id a g ic h a k o ‘rsatish m um kin:
I. T a ’limiy m a q sa d - m av zu b o 'y i c h a o ‘quv m ateriali m a z m u n ig a
k o ‘ra aniqlanib, o ‘quvch ilard a o ‘rganilayotgan o b y e k tn in g m u h im
x u s u s i y a t (jih a t)la ri,n a m o y o n b o 'lis h shakllari h a q id a b ilim v a u l a r d a n
a m aliy o td a (kasbiy faoliyatda yoki u tn u m an hayotda) foyda la nish 
b o 'y i c h a ish-harakat usullarini shakllantirishni k o 'z d a tutadi.
II.
Tarbiyaviy m aq s ad - o 'rg a n ila y o tg a n obyektni j a m i y a t v a ta- 
biat hayoti, m anfaati uchun qanday ah a m iy a tg a egaligini k o 'z d a
tutib, o ‘quvchi shax sid a shakllanishi lozim b o ‘lgan shax siy (ijobiy va 
salbiy) xislat h a m d a fazilatlarni k o ‘zd a tutadi.
III.
R ivojlan tiru v c h i m aq sad - tahsil o lu v ch in in g d a stu riy m a- 
terialni o ‘zlashtirishi natijasida bilim i, tajribasi, o d o b -a x lo q i v a shu 
kabi shaxsiy fazilatlarini rivojlantirish bilan bir v a q td a m an tiq iy

---

tafakkur (fikr yuritish) qobiliyatlarining shakllantirilishini k o ‘zda 
tutadi. Fikr yuritish o 'rg a n ila y o tg a n obyektni m u h im o 'z ig a xos 
xususiyatlarini anglab olish, idrok etish va m u s h o h a d a yuritish uchun 
diqqatni qaratilishini talab etadi.
T a ’lim-tarbiya ishini o 'q u v c h ila r n in g yoshi va boshqa individual 
xususiyatlariga k o 'r a tashkil etish - individual v a tabaqalashgan 
y o n d ash u v ) bu sohadagi m uhim m asala b o 'lib , m aq sa d g a erishish 
shart-sharoitlari, usullari, vositalarini tanlashga im kon beradi.
T a ’lim-tarbiya ishida q u yidagilar hisobga o lin m o g 'i zarur:
1. T a ’lim-tarbiya ishini vakka va j a m o a v i y shakllarini u y g 'u n - 
lashtirish.
2. Har bir o ‘quvchining kuchli va kuchsiz jih atla rin i hisobga olish 
va undan oqilona foydalanish.
3. H a r bir o 'q u v c h ig a mos keladigan vazifalarni berib o ‘z kuchiga 
ishontirish.
4. O 'q u v m asalalarining m u a m m o lilik va qiyinlik darajasini asta- 
sekinlik bilan oshirib borish.
5. M a s h g 'u lo tla rd a barcha o 'q u v c h ila r n in g faolligiga erishish.
6. K o 'z la n g a n um u m iy m aq sa d g a har bir o 'q u v c h in i n g o 'z kuchi 
bilan erishish shart-sharoiti usullari va vositalarini oldindan topish.
7. D ars vaqtidan unum li foyda la nishga erishish.
8. T a ’lim standard doirasidagi bilim, ish-harakat usullari va shaxsiy 
fazilatlarni b archa o 'q u v c h ilarn i shaxsiy m u lk ig a aylantirishga eri­
shish.
9. O 'q u v material ini qism larga b o 'lib o 'q u v c h ila r g a m antiqan tu- 
gal b o 'la k c h a la r shaklida yetkazish va ularga x u lo sa chiqarish uchun 
im k o n iy a t yaratish.
10. Eng m uhim va m u rak k a b m ateriallarni ajratib olish va ularga 
im kon qadar diqqat e'tiborni qaratish.
11. M ura kkab m asalalarni hal etishda savollarni o'z g artirish (va- 
riatsiyalash).
270

---

12. 
0 ‘zlashtirilgan bilim va ish-harakat usullarini m u sta h k a m la s h
va qoMlash m aqsadlarida o 'q u v c h ila r n in g ijodiy m ustaqil ishlarini 
tashkil etish va shu kabilar.