Кафедра мудири. Мухамедова Д. Г. 1-variant 1-savol: Ekspremental psixologiya tarixi

Экспрементал психологияфаниданякуний назорат саволлари.
8-вариант
Гальтнолибборганишлари
Эмпатия муаммоси ва унинг талқини
Ўзини ўзи кузатиш методлари
Кафедра мудири. Мухамедова Д.Г.
8-variant 1-savol Galtonning olib borgan ishlari
Mashhur ingliz olimi F.Gal’ton 1884 –1885 yillar davomida bir necha seriyalardan iborat tajribalar o’tkazdi. Bunda 5 dan 80 yoshgacha bo’lgan hoxlovchilar arzimagan haq evaziga laboratoriyada o’z kuchi, reaktsiya tezligi; organizmning xislatlarini 17 ko’rsatkich bo’yicha tekshirishlari lozim edi. Bu ko’rsatkichlar qatoriga shuningdek, bo’yi, oq’irlik, o’pkaning tiriklik siq’imi, kaft va musht kuchi, harflarni eslab qolish qobiliyati, ko’rish o’tkirligi, rangni farqlash kabi ko’rsatkichlar ham kiritildi. To’liq dastur bo’yicha hammasi bo’lib 9337 kishi tekshirilib chiqildi. F.Gal’tonning fikriga ko’ra, testni o’tkazish eksperimentni talab etadi. Shunday qilib, eksperiment fanning haqiqiy asosi, poydevori deb qarala boshlandi.
Psixologiyada ilk bor psixometrik yo‘nalish asoschisi F.Galton testlar yaratgan. Dastlabki test aqlni o‘lchash metodi sifatida qo‘llanildi, keyinchalik esa undan shaxsni, uning reaktsiyalarini o‘rganishda foydalanila boshlandi. Psixodiagnostikada yangi metodlarni ishlab chiqish psixiatrik shifoxonalarning ehtiyojlari tufayli kuchaytirildi. Keyinchalik esa kasb tanlash ishlari bilan bog‘liq psixotexnikaning taraqqiyoti bilan yanada rivojlantirildi.
Galton 340 dan ortiq maqola va kitoblarni ishlab chiqardi. U o'rtacha darajaga qarab yuqori darajada taraqqiy etgan korrelyatsiya va regressiya kontseptsiyasini yaratdi. U birinchi bo'lib odamlarning farqlari va aql-idrokning merosini o'rganishda statistik usullarni qo'llagan, u genealogik va biografik asarlar va antropometrik tadqiqotlar uchun zarur bo'lgan anketalar va so'rovnomalardan foydalangan holda insonlar jamoalari to'g'risidagi ma'lumotlarni to'plagan.
U inson ongini tadqiqotchisi sifatida psixometriyaga (aqliy qobiliyatlarni o'lchash faniga), differentsial psixologiyaga va shaxsning leksik gipotezasiga asos solgan. U sud ekspertizasida foydali bo'lgan barmoq izlarini tasniflash usulini ishlab chiqdi. Uning turli xil hodisalarning ilmiy tamoyillarini izlashi hatto choy tayyorlashning eng maqbul uslubiga ham etgan.
Meteorologiya fanining tashabbuskori sifatida u birinchi ob-havo xaritasini ishlab chiqdi, antisiklonlar nazariyasini taklif qildi va birinchi bo'lib Evropa miqyosida qisqa muddatli iqlim hodisalarining to'liq rekordini o'rnatdi. Shuningdek, u eshitish qobiliyatini farqlash qobiliyatini tekshirish uchun Galton hushtagini ixtiro qildi.
U universitet kafedralarini o'tirmagan va tadqiqotlarning aksariyatini o'zi amalga oshirgan. 87 yoshida unga ser yoki ritsar unvoni berilganida, uning ko'pgina hissalari rasmiy e'tirofga sazovor bo'ldi .
Charlz Darvinning amakivachchasi , u o'z tamoyillarini ko'plab sohalarda, asosan inson va individual farqlarni o'rganishda qo'llagan. 1901 yilda u Karl Pirson va Uolter Ueldon bilan birga Biometrika ilmiy jurnalining asoschilaridan biri edi.