Экспрементал психологияфаниданякуний назорат саволлари. 1-вариант Экспериментал психология тарихи
Экспериментал психологиянинг ҳозирги даврдаги ҳолати
Психологик экспериментнинг асослари
Кафедра мудири. Мухамедова Д.Г.
1-variant 1-savol:Ekspremental psixologiya tarixi Ekspremental psixologiyaning rivojlanishi 3ta bosqichdan iborat:
1.20chi yillarning boshidan 30chi yillarning o‘rtasigacha bo‘lgan davrni o‘z ichiga oladi. Bu davrda pedagogika va psixotexnikada test metodlari keng tarqaldi. Ekspremental psixologiya diagnostikaning rivojlanish davri
2chi bosqich 50-60 yillarni o‘z ichiga oladi. Bu davrda aqliy taraqqiyotni o‘rganishga katta etibor beriladi. Ekspremental psixologiyada keng tadqiqotlar yani IQ testlari ishlab chiqarila boshlandi
3chi bosqich XVIII-XIX asr boahlaridaeksprementalpsixologiya laboratoriya usullari orqali o‘rganish. Individual xususiyatlarni eksprementalpsixologiyada laboratoriya usullari orqali o‘rganishga asos solindi.
Psixologiyaning fan sifatida falsafadan ajralib chiqishida ekspremental tadqiqotlar o‘tkazish asosiy rol o‘ynagan.XIXast o‘rtalarida ilk bor sezgi,idrok yuzasidan tadqiqotlar olib borilgan. Ekspremental fan sifatida ajralib chiqishiga nemis olimi vundt katta hissa qo‘shgan. Psixologiyada eksprementnitatbiq qilish bo‘yicha dastlabki ishlarni veber va fexner amalga oshirgan.veber va fexnerlaro‘tkazgab tajribalar psixofizika degan alohida fanning paydo bo‘lishiga olib kelgan.veber va fexner ishlarining ahamiyati asosan shundan iboratki ular birinchi bo‘lib psixologiyani tabiat fanlari singari ekspremental fanga aylantirish mumkin ekanligini isborladilar.veber va fexnerlarning maqsadi tashqi tasirotlaromillat va ularning muvofiqi sezgilarning o‘zaro munosabatini aniqlab sezgi ko‘rsatkich logarifmasigapsroporsionaldirfeganpsixofizik qonunni kashf etdi
1-variant 2-savol eksperimental psixologiyaning hozigi kundagi holatiRossiyadagi eksperimental psixologiya: 1909 yilgi hozirgi holat va rivojlanish istiqbollari
O'tgan yili psixologlar jahon va mahalliy ilm-fan tarixidagi ikkita muhim sana - psixofizikaning 150 yilligi va birinchi rus psixologik laboratoriyasining 125 yilligini nishonladilar. 2010 yil 18-19 noyabr kunlari Moskvada bo'lib o'tgan "Rossiyadagi eksperimental psixologiya: an'analar va istiqbollar" Butunrossiya ilmiy konferentsiyasi eksperimental psixologiyaning paydo bo'lishi bilan chambarchas bog'liq bo'lgan ushbu sanalarga to'g'ri keldi
So'nggi o'n yillikda Rossiyada har yili psixologiya fanining o'ziga xos muammolariga bag'ishlangan ikki yoki uchta yirik ilmiy tadbirlar o'tkazildi: aql va iqtidor, individual farqlar, bilim jarayonlari, matematik psixologiya va boshqalar. Ushbu konferentsiyaning o'ziga xos xususiyati shundaki, u mavzuga qarab emas, balki uslubiy printsipga muvofiq tashkil etildi. Anjuman psixologik hodisalar va odamlarning xulq-atvorini o'rganishga qaratilgan eksperimental yondashuvlarni amalga oshiruvchi psixologiya va turdosh fanlarning turli sohalari mutaxassislarining sa'y-harakatlarini birlashtirdi.
Eksperimentda olingan ma'lumotlar asosida ham umumiy psixologiya, ham fanning maxsus sohalari: psixofiziologiya, muhandislik psixologiyasi, klinik psixologiya va boshqalar tashkil etiladi: mubolag'asiz aytish mumkinki, nafaqat psixologiya fanining rivojlanish darajasi butun eksperimental tadqiqotlar darajasiga, lekin uning jamiyat hayotidagi roliga bog'liq.Afsuski, so'nggi o'n yilliklada Rossiyada eksperimental tadqiqotlar hajmi va nisbiy darajasi kamaydi. Uslubiy sohaning umumiy o'sishi fonida laboratoriya tajribalarinin gulushi sezilarli darajada kamaydi.Ushbu tendentsiya, birtomondan, mahalliy tadqiqotlar uchun zamonaviy asbob-uskunalarni sotib olish uchun sarflanadigan moddalarning qisqarishida, ikkinchi tomondan, eksperimental tadqiqotlarga bo'lgan qiziqishning pasayishida ifodalangan mahalliy ilm-fan uchun mablag' etishmasligiga asoslanadi.psixologlarning yangi avlodi orasida va natijada tegishli ko'nikmalar va eksperimental ish qobiliyatlarining etishmasligi. Rossiyada o'tgan yilning noyabr oyida bo'lib o'tgan eksperimental psixologik tadqiqotlarning hozirgi holati va rivojlanish istiqbollarini keng muhokama qilish zarurati paydo bo'ldi.
Rossiyadagi eksperimental psixologiya: urf-odatlar va istiqbollar" konferentsiyasi Rossiyaning etakchi psixologik institutlari - Rossiya Fanlar akademiyasining Psixologiya instituti, Rossiya Ta'lim akademiyasining Psixologiya instituti va Moskva shahar psixologik institutlari sa'y-harakatlari bilan o'tkazildi.
Konferentsiya ishi plenar va sektsionsessiyalar shaklida tashkil etildi, shu jumladan plakatsessiyalari, shuningdek konferentsiya tashkilotchilari - institutlarning "saytlarida" o'tkazilgan alohida tematik seminarlar shaklida. Konferentsiyaning asosiy tadbirlari Moskva shahar psixologik-pedagogika universiteti bazasida bo'lib o'tdi.Konferentsiyani Rossiya Fanlar akademiyasi Psixologiya institute direktori A.L.Juravlev, Moskva shahar psixologik-pedagogika universiteti prorektori Yu.M.Zabrodin va Rossiya akademiyasi Psixologiya institute direktorining o'rinbosari ochdilar. Malib SB SB. Ular o'zlarining samimiy chiqishlarida psixologik fan va amaliyot konstitutsiyasidagi eksperimental tadqiqotlarning dolzarbligi va ahamiyatiga e'tiborni qaratdilar. Yalpi majlisda eksperimental psixologik tadqiqotlar sohasida etakchi rus mutaxassislari tomonidan ma'ruzalar tinglandi.Shunday qilib, "Rossiya psixologiyasida eksperimental usul" ma'ruzasida 1 tashkiliy qo'mita raisi, muxbir a'zosi. RAO V. A. Barabanshchikov psixologiyada eksperimental metodga umumiy tavsif berdi, zamonaviy rus psixologiyasida laboratoriya eksperimentining rolini ko'rib chiqdi, ko'rsatmalar va uning rivojlanishining ba'zi shartlarini bayon qildi. "Psixologiyada eksperiment: kelib chiqishi, ko'tarilishi va keyingi istiqbollari" ma'ruzasida, "Kurchatovinstituti" RRC Kognitiv tadqiqotlar instituted irektori RAS RAS BM Velichkovskiy psixologiyada 19-asr o'rtalarida Germaniyada paydo bo'lgan eksperimental metodni shakllantirishning tarixiy shartlarini ko'rib chiqdi va shuningdek psixologik fanning hozirgi holatin iilmiy bilimlarning rivojlanish tendentsiyalari sharoitida tahlilqildi,
"Eksperimental psixologik tadqiqotlar tarixi, nazariyasi va metodikasi" bo'limi doirasida (koordinatorlar: A. Jdan, V. A. Koltsova, V. A. Mazilov) psixologiyada ilmiy tadqiqotlar metodologiyasiga oid keng ko'lamli masalalar muhokama qilindi. Ushbu mavzu, xususan, V. A. Mazilov ("Ilmiy psixologiyaning shakllanishi: eksperiment va o'z-o'zini kuzatishning roli") va L. F. Obuxovaning ("Formativ eksperiment psixologiyada tadqiqot usuli sifatida") ma'ruzalari mavzusi edi. Ishtirokchilarni eksperimental psixologiyani shakllantirish masalalari ham qiziqtirdi.
"Ijtimoiy psixologiyada eksperiment" (koordinatorlar: V. A. Xashchenko, A. S. Chernishev) bo'limi doirasida ijtimoiy psixologik tadqiqotlarda eksperimental metoddan foydalanish holati va istiqbollari to'g'risida ko'p qirrali munozara bo'lib o'tdi. Ma'ruzalarda eksperimental ijtimoiy-psixologik tadqiqotlarning uslubiy asoslari (T.V. Drobysheva, S.V.Sarycheva, V.A.Xashchenko, A.S.Chernishevning ma'ruzalari), ijtimoiy-psixologik tadqiqotlarda o'zgaruvchilarni boshqarish texnologiyalari va ularni o'lchash usullari ko'ribchiqildi
