Joba: Arxaik dáwiri turmisiniń uliwma kórinisi. B. e sh. VII-VI ásirlerde Attikada qulshiliq demokratiyasiniń qáliplesiwi

Xojaliq jumislarin xoshametleytuǵin qatar reformalar ótkerildi. Pul reformasi uzinliq hám awirliq ólshem birliklerin uliwmalastiriw sawda, ónermentshilikti rawajlandirdi, nátiyjede Attikadan shetke tovar satiw kúsheydi. Solon Attikadan biyday shiǵariwdi qadaǵan etti, bul zaytun mayi hám vinoni eksport qiliw ushin qolay shárt-sharayat jaratti. Bul is-ilajlar Afina bazarinda sútxorliqqa shek qoyip, diyqanahiliqti rawajlandirdi.

Wásiyatlar erkinligi haqqindaǵi nizam uriwshiliq qatnasiqlarin tómenletti, ayriqsha shańaraqlardi ekonomikaliq kúsheyiwine sharayat jaratti. Jerge iyelik etiw kólemi belgilendi.

Soсial-siyasiy tarawinda qatar reformalar ámelge asirildi. Solon Attikani barliq erkin xaliqin dáramat kolemine qarap tórt qatlamǵa boldi. Puxaralardiń huqiq hám májbúriyatlari bolistirildi bay puxaralar burinǵiday toliq hákimiyatqa iye boldi, soniń menen birge puxaraliq jámáátinde olarǵa úlken májbúriyatlar júklendi. Jańa joqari qatlamǵa tiyisli boliw jer uchastkasinan jilliq alinatuǵin dáramatqa baylanisli boldi. Bul jer iyesin kóp ónim aliw imkaniyatin qidiriwǵa májbúr qilar edi.

B.e.sh. VII ásir aqiri VI ásir baslarinda Afina demosi shair, sawdager Solondi arxont qilip sayladi hám oǵan reforma ótkiziw ushin sheklenbegen huquqlar berdi. Solon eń dáslep “seysaxteyya” (qarizlarin alip taslaw) Afina xaliqin qarizlarinan keshiwin ámelge asirdi. Qariz ushin qul qiliw qadaǵan etildi. U’lken jer iyeligi sheklendi, jer ushastkasin belgileńen muǵdardan artiqsha aliw qadaǵan etildi.

Sud sistemasi reformaladi. 30 jasqa jetken erkin Afina puxaralarinan sud másláhátshileri geley engizildi. Gemey puxaralar jumisi boyinsha joqari appelyatsiya huquqina iye boldi. Tek ol jinayat isleri boyinsha húkim shiǵara alatuǵin edi. Adam óltiriw boyinsha sud jumisi burinǵi arxontlar keńesi areopag qolinda qaldi.

Siyasiy huqiq múlkiy tsenz tiykarinda bólistirildi. Afina jámieti tórt qatlamǵa ajiratildi.

Birinshi qatlamǵa pentakosiomedimnlar bir jilda bes júz medimn biyday yamasa bes júz metret (bir metret-39 litr) zaytun mayi alatuǵin puxaralar kirdi.