Йўлдошев н.Қ., Болтабаев м. Р., Тошходжаев м. М

5.3.Кенгаш – мулоқотларнинг бир тури 
Иш юзасидан кенгашлар(мажлислар) – ишлаб чиқариш, 
бошқарув масалалари ва бошқа муаммоларни биргаликда муҳокама қилиш, 
ахборотни ўртоқлашиш, вазиятни таҳлил этишнинг муҳим шакли, 
шунингдек, бошқарувга оид карорлар ишлаб чиқиш ва қабул қилиш 
усулидир. Бундай мажлислар бошқарув фаолияти жараёнида ғоят муҳим 
тадбир бўлиб, мақсад ва шакллари жиҳатидан ғоят хилма-хилдир. 
Бошқарув фаолиятининг бошқа турларига нисбатан иш юзасидан
кенгаш (мажлис)ларнинг афзаллиги қуйидагилардан иборат: 
- муҳокама давомида муаммони ҳал этишга хилма-хил ёндашувлар 
таклиф этилади ва муҳокама қилинади; 
- кенгаш қатнашчилари ўртасидаги масъулият ва ҳамжиҳатлик намоён 
бўлади ва кучаяди; 
- одатда кенгаш қатнашчиларига муаммолар хусусидаги фикрларини 
бемалол айтиш имконияти берилади; 
- қарорларни ишлаб чиқиш жараёнида кенгаш қатнашчиларининг фикр 
ва билимларидан фойдаланилади; 
- асосланган қарорлар қабул қилиш учун шароит яратилади. 
Иш юзасидан кенгашларнинг камчиликлари: 
- қабул этиладиган қарорлар учун ким жавобгарлиги аниқ бўлмайди; 
- 
менежерлардек кучли шахсларнинг қарорлар сифатига таъсири катта ва 
фойдаси бўлади; 
- бошқарув фаолиятининг бошқа турларига нисбатан кенгашларни 
тайёрлаш ва ўтказишга кўпроқ вақт кетади; савол-жавобларнинг 
натижаларидан маълум бўлишича, менежерлар бошқарув поғоналарига 
қараб, ўз вақтининг 50,60,70 ва ҳатто 80 фоизини кенгаш ва 
конференцияларда ўтказадилар. 
Ачинарлиси – кўпгина кенгашларнинг самарадорлиги жуда паст. Бунинг 
сабаби шуки, аксарият ҳолларда кенгашларга қониқарли тайёргарлик 

---

86 
кўрилмайди ва улар яхши уюштирилмайди, моҳирона ўтказилмайди, 
муҳокамага чуқур якун ясалмайди, айрим ҳолларда кенгашлар жуда чўзилиб 
кетади. Баъзан ҳатто мутлақо кераксиз кенгашлар чақирилади. 
Ўтказиладиган кенгашларнинг юқори иқтисодий самарадорлигини (С) 
ўлчаш ва таъминлаш муҳим вазифадир, буни қуйидаги формула билан 
ифодалаш мумкин: 
С=Д – Ҳ
Бунда С – самарадорлик; 
Д – даромад; 
Ҳ – ҳаражат, сўм. 
Баъзибир кенгашларнинг натижаларини пул тарзида ўлчашнинг иложи ва 
ҳатто зарурати ҳам йўқ. 
Ижобий тафовутга эришилган тақдирда, яъни ҳаражатга нисбатан кўпроқ 
натижага эришилган тақдирда кенгашни самарали деб ҳисоблаш мумкин. Бироқ 
унинг катта бўлмаган абсолют қиймати кенгашнинг самараси пастлигини 
кўрсатади. 5.5- расмда самарали, самарасиз ва паст самарали иш юзасидан 
кенгашлар зоналари шартли равишда кўрсатилган.  
Кенгаш фаолиятининг натижалари (Н)