Жавоблар ўзбекистон тарихининг фан сифатидаги ўрни


IX-XII асрларда моддий ва маънавий маданиятининг юксалишини таъминлаган шарт-шароитлар



Download 1,05 Mb.
bet39/114
Sana21.02.2022
Hajmi1,05 Mb.
#65275
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   114
Bog'liq
tarixdan oraliq

85IX-XII асрларда моддий ва маънавий маданиятининг юксалишини таъминлаган шарт-шароитлар. Тарихдан бизга маълумки бу даврда Мовароуннаҳрда моддий ва маънавий маданиятнинг юксалиши учун асосий шароит унинг мустақиллиги эди. Чунки 9-асрнинг охиридан бошлаб ўлкамиз араблар зулмидан халос бўлди. 9 асрнинг П ярмида Мовароуннахрнинг маданий хаетида янги давр бошланади. Халифалик хукмронлиги тугаб, мустакил Сломонийлар давлатининг карор топиши билан маданий хаетнинг жонланиши учун кенг йул очилади. Бухоро, Самарканд, Урганч, Марв ва Нишопур каби шахарлар илмий ва маданий марказ сифатида тараккий кила бошлайди. Марказий шахарларда форсий-дарий деб юритилган халкнинг адабий тили вужудга келади. Бу тил давлат тили сифатида кабул килинади. Дарийда назм, наср ва бошка асарлар езила бошланади. Бухоро ва бошка марказий шахарларда ислом дини таълимотининг асосий манбалари ва шариат билимларини укитиш учун мадрасалар очилган эди.
86IX-XII асрларда илм-фан равнақи. Бу даврда Мовароуннаҳрда буюк алломалар Хоразмий, Беруний, Замахшарий, Мотрудий, Фаробий, Ибн Сино каби ўнлаб алломалар ижод қилди. Буй ил октябрь ойида халқимиз Маъмун Академиясининг минг йиллигини нишонлайди. Бу академия 1004 йилда Урганчда ташкил топган эди. Моддий ва маънавий юксалиш. Марказий Осиёда 9-12 асрларда моддий ишлаб чикариш ривож топди, хунармандчилик ва савдо тараккий этди, маданият гуркираб усди. Бу даврда «Буюк Ипак йули»нинг урни ва ахамияти ошди, хунармандчилик ва савдо-сотиклар ривож топган обод ва куркам шахарлар вужудга келди. Буни шундан хам билиш мумкинки, ал-Мукаддасийнинг езишича, 830-933 йилларда Хоразмда 13 шахар мавжуд булган булса, ярим йилдан сунг шахарларнинг сони 33тага етган. Натижада бу минтакадан уз кобилиятлари, ёркин ва бетакрор инсонлари, улкан маданий маърифий дурдоналари билан жахон маданияти цивилизацияси хазинасига бебахо хисса кушган алломалар, фан ва маданият сохиблари камолотга етдилар.
87Ал Хоразмий, Ал Фаробий, Наршахий, Ибн Сино, Беруний, Рўдакий ва бошқа буюк аждодларимиз ижоди. Ал Хоразмий 783-850 йилларда яшаб ижод килган. У математика, геометрия, астрономия, география, тарих фанларида ижод килди. Асарлари: «Ал-жабо Вал-Мукобала», «Хисоб ал Хинд», «Сурат ал Арз», «Китоб ат-тарих», «Китоб ал Амал Бил Устурлабат». Ал Фаргоний араб атамашунослигининг пайдо булишига хисса кушди. Богдод ва Дамашкдаги расадхоналарни курилишига катнашди. Асарлари: «Китоб Фи Усул илм ан-Нужум», «Фалаккиёт рисоласи», «Ал мажистий» ва б. Абу Наср Фаробий (873-950) – риёзиёт, фалаккиет, табобат, мусика, фалсафа, адабиёт фанларида ижод килди. Асарлари «Бант саодатга эришув хакида», «Фозил одамлар шахри». Ибн Сино (980-1037). Асарлари: «Тиб конунлари», «Донишнома», «Китоб аш-шифо». Беруний (973-1048). Асарлари: «Кадимги халклардан колган едгорликлар», «Хиндистон».

Download 1,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   114




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish