90.Мўғуллар ҳужуми арафасида хоразмшоҳлар давлатидаги вазият Ўтрор воқеасидан аввалроқ Чингизхон қўшинларининг Еттисувга қилган ҳарбий юришлари султон Муҳаммадни ташвишга солиб қўйган эди. Гарчи Хоразмшоҳ ката қўшинга эга бўлсада, ўзаро ихтилофлар, саркардаларга ишончсизлик, ўз ҳокимиятидан хавсираш Хоразмшоҳ қўшинининг заифлашуви, интизомнинг пасайишига олиб келган.Чингизхон ва ниҳоят охир-оқибатда 1219 йили ўз ўғиллари бошлиқ 200 мингга яқин асосий ҳарбий кучлари Билан анчадан бери пухта тайёргарлик кўрган Хоразмшоҳ ануштегинийлар давлати устига ҳарбий юришни бошлаб юборадилар.Охир оқибат 1231 йил Жалолиддиннинг ўлимидан сўнг Хоразмшоҳлар давлати «қулади».
91.Чингизхоннинг мўғулларни бирлаштириб кучли давлат тузиш.XI асрнинг охирларидан кейин мўғул қабилалари тарқоқ бир халқи хисор эди. XIII асрнинг бошларида қабилалар ўртасида жангу жадалларбо силжиб кетади ва бу қирғин бароқ жангларда мўғул қабилаларнинг сардори бўлган Темучин тарқоқ қабилаларни бирлаштирди ва 1206 йили Онон дарёси бўйида «Темучин» «Ҳоқон» деб элон қилинди ваш у ерда унга «Чингиз» яни беғубор совдил деган маънони билдирган Чингизхон кабиларни бирлаштиргандан сўнг қўшни мамлакат Хитойга юриш қилди ва 1211-1214 йилларда Хитойни босиб олиб кучли марказлашган давлат тузиш Чингизхон ўз давлати ҳуқуқларини кенгайтиришга эътибор берди. 1215 йил Шимолий Хитой тўлиқ босиб олинди. Энди навбат Хоразмшохлар давлатига эди.
92.Чингизхон ва Мухаммад Хоразмшоҳ ўртасидаги элчилик муносабатлари.Мўғуллар чўлда яшайдиган кўчманчилар бўлиб, 1206 йилда Темучин ёки Чингизхон Мўғулистонда марказлашган давлат тузди. У киши 1206 йил Найманларни, 1207 йил Еттисувдаги уйғурларни, 1211-1214 йилар Хитойдга ҳужум қилиб, унинг катта қисмини босиб олади. 1218-1819 йилларда Туркистон ва Еттисув миллатларини эгаллагач энди Чингизхоннинг асосий душмани Муҳаммад Хоразмшоҳ раҳбарлигидаги Хоразмшоҳлар давлати эди бу икки давлат бир-бирларини сирларини билиб олиш учун элчилик муносибатларини ўрнатади. Бундай ишни амалда оширишда Чингизхон мусулмон савдогарларидан фойдаланди. Дастлаб 1216 йил Хоразмшоҳ Чингизхон ҳузурига Баховуддин Рози бошчилигида ўз элчиларини юборади. Чингизхон бу элчиларни яхши кутиб олади хатто Чингизхон уларга Султон Муҳаммад яъни сизнгинг подшонгиз Ғарбнинг соҳибқурони ўзини эса Шарқнинг подшоси эканлигин айтишни буюради. Ўз навбатида Чингизхон ҳам хоразмшоҳ ҳузурига 1218 йил асли хоразмлик савдогар Маҳмуд Ялағочнинг элчи қилиб жўнатади. Бу элчиларни султон Бухоро шаҳрида қабул қилади. Бу элчилик муносабатлари натижасида икки буюк давлат ўзларига керакли разветка маълумотларни йиғиб оладию. Бу ҳақида XIII асрда яшаган тарихчи Нассафий маълумот беради. икки ўртада элчилик муносабатлари узоққа чўзилмади. 1218 йил Ўтрордаги воқеадан сўнг уруш ҳолати келиб чиқди ва 1219-1221 йилларда йирик Хоразмшоҳлар давлати Чингизхон томонидан босиб олинди ва уларнинг ҳукмронлиги 140 йил давом этди. Уларни мамлакатдан Амир Темур қувиб чиқарди.