Жахон адабиёти хикояларм



Download 4,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/17
Sana06.06.2022
Hajmi4,04 Mb.
#641150
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   17
Bog'liq
Буюрмаган бойлик

Д. ПАУЭРС,
АКШ
КУЛФАТ
На цулдорларнинг калтаклари,
на багритошларнинг к,амчилари,
на аскарларнинг милтицлари бизнинг
эътщодимизни мах,в эта олмайди.
М аргарет УОЛКЕР, 
«М енинг халким учун».
У ша кунни биз деразанинг олдида утказдик. Бувим 
хонасидан чикиб: «Кани, бу ердан тез нари кетинглар!» -
деб нуписа киларди. Биз унинг ганига кулок солардик
бирок хонаеига кириб кетиши билан яна деразага ёпи- 
шардик. Бувимнинг эски тебранма курсиси хар гал тур- 
ганида гижирлар, курси гиж ирлаганини эш итганимиз 
хамоно деразадан нари кетардик, «Булар кучадаги вокеа- 
ларни кузатмаётганмикан», деган хавотир билан кирган 
бувим хеч вакони пайкамай хотиржам чикиб кетарди. 
Курси гижирлаганини факат бир гал эш итмай колибмиз. 
Чамаси, бувим тебранма курсига утирмаганди ёки ундан 
жуда охиста турган-у, барчамизнинг деразадан кучага 
тикилаётганимизнинг гувохи булган. Бувимнинг астой- 
дил жахли чикди ва кум-кук пардани туш ириб куйди. Л е­
кин ичимиз кизиб, пардани хиёл кутарганча яна кучадаги 
вокеаларни томош а кила бошладик.
Кучадаги вокеалар эса каламуш овини эслатарди. 
Биздаги каламуш лар муш укдай-муш укдай келади - жуда 
катта. Кимдир кулида курол билан бирон пана жойга бе-
81


киниб олади-да, каламуш ларнинг чикиш ини пойлайди 
ва улар куриниш и билан ут очади. Ф акат бу сафар одам ­
лар каламуш ларни эмас, бир-бирларини овлаш билан 
банд булди. Оклар айникса куп ук узишди. Баъзи-баъзи- 
да куролланган негрларга хам кузимиз туш арди, лекин 
аксарият холларда уларнинг кулида сулакмондай суйил 
буларди, холос. Эрталаб оклар оёгидан яраланган негр- 
га етиб олганининг гувохи булдик. Оклар унинг бош ига 
гиш т ва тош лар билан аямай уришди. Коп-кора боши 
кип-кизил конга буялмагунча, токи жон таслим килма- 
гунча тош бурон килишди. Ш урлик негр ётган жойдаги 
корамтир дог хамон деразамиздан кузга таш ланади.
Биз деразанинг олдидан жилмасдик. Балки, энди ок- 
лардан бирортасини улдириш ар, деган хаёл билан дераза- 
дан тикилардик, лекин бунга иш ончимиз комил эмасди. 
Чунки яна бир негрни улдириш лари эхтимолдан йирок 
эмасди.
У йимизнинг бусагасида, эш ик олдида зинапояли ай- 
вонча бор, кутилмаганда тахта айвончадан бир талай 
одамларнинг оёктовуш ларини эш итдим. Эгизак синглим 
Кэрри жуда куркиб кетди, негрни кандай улдирганла- 
рини деразадан кузатиб турганимизни пайкаган ок танли 
одамлар бизларни бир ёклик килиш учун келиш ди, деди 
вахима билан Кэрри. О лдинига мен хам куркиб кетдим, 
лекин эшик ортидаги овозларга яхш илаб кулок тутга- 
нимдан кейин улар негрлар эканини билдим. Бирок бир 
гала негрлар нима учун эш игимиз олдида тудалаш иб 
турганини туш уна олмадим.
Бувим эшикни кулфлаб, кимдир эш икка якинлаш са, 
хатто у томонга караса хам боплаб адабини бераман, деб 
бизларни огохлантирганди. Калитни эса чунтагига солиб 
куйганди.
М ен бувимнинг олдига кириб, кимлардир эш игимиз- 
ни астойдил такиллатаётганини, эш икни очмасак, син-
82


дириш лари мумкинлигини айтдим. Бувим калитни кулга 
олди, лекин эшик томон ош икмади. Калитга тикилганча, 
«Ё П арвардигори олам, узинг панохингда асра...» дея пи- 
чирлаб дуо укий бошлади. Кейин эса йиглаб ю борди-да, 
эшикни очиш га тутинди, лекин томирлари буртиб чиккан 
кокшол кули даг-даг титраганидан, калитни кулфга сола 
олмасди.
О стонада бир туда одамлар онамни кутариб тури- 
шарди. Бу манзарани курган бувим га нима булганини 
билмайман, назаримда, у осгонага ю зтубан кулади.
Мен угирилганимда бувим ерда ётарди, кандайдир 
эркаклар уни кутариб олиш ди, аёллар эса: «Бу ёкка олиб 
киринглар, бу ёкка», дер эди. Мени эса бувимдан кура 
онам купрок таш виш га соларди.
О нам нинг синган яланг кул суяги чикиб турарди. 
Ханжардай ялангоч ва конталаш бу суякни курганимда 
юрагим оркага тортиб кетди. О намнинг куксига хам ни­
мадир булганди. О ртик карашга юрагим дош бермади. 
Кэрри бигиллаб йиглаб юборди. Мен хам йиглаш га туш- 
дим. Куз ёш ларим атрофии кузатиш га тускинлик килар- 
ди, ш унга карамай укаларим - бир ярим яшарли гудак 
билан турт яшар Ж орж жуда хам ёш булгани учун нима- 
лар булаётганига туш унмас, колганлар анграйганча ти- 
килиб турганини илгадим.
Бувимни узининг хонасига олиб кириб, каравотига 
ёткизиш ди ва эш икни ёпиш ди, бувим нинг дугонаси 
даструмолни муздай сувга ботириб, унинг пешонасига 
босди. Онамни бизнинг хонадаги каравотга ёткизишди, 
хонада тупланганлар тобора паст овозда гапирар, кейин 
эса факат ш ивирлаб гаплаш а бош лашди.
Кимдир духтирни бош лаб келди. Д ухтир хам негр 
булиб, унинг худди киноларда булгандек, кора ж ома- 
дони хам бор эди. 
Х атто 
тобим из кочган пайтларда 
хам илгари бизникига духтир келганини сира эслай ол-
83


майман. Балки, мен тугилм асдан олдин духтир келган 
булса керак.
Д ухтирнинг отам каби заводда, лекин факат тунги 
сменада иш лайдиган жаноб Пурвайнга айтган гапи ку- 
логимга чалинди. Гапидан аён булиш ича, у онамнинг 
синган кулини тугрилаб куйишни мулжаллар, лекин бе- 
морга азоб бермаслик учун ш ошилмас, колаверса бунинг 
хеч кандай ахамияги йук эди.
Дастлаб келганида анча жонсарак куринган духтир 
энди нимагадир ошикмасди. У бир-икки марта онамнинг 
манглайини ушлаб курди, назаримда, бу хам уни хотиржам 
килмади, аксинча яна хам холдан тойдиргандек куринди.
Духтир онамнинг сог кулини билагидан бир оз уш ­
лаб турди, лекин ранг-руйидан хеч вакони англаб бул- 
мади. Бунда хам бирон узгариш сезмади, ш екилли, ёки 
у уз фикрларини биздан яширди. Балки, онам кандай 
огир ахволда ётганини куриб турганим учун ш ундай 
фикрлар хаёлимдан кечгандир. Духтир нихоят: «У риниб 
кураман», - деди-да, иссик сув ва бош ка керакли нарса- 
ларни келтириш ни бую рди, бир оздан кейин онамни бо- 
ш дан-оёк онпок дока билан ураб таш лади.
Ундан кейин духтир онамни ёлгиз колдириб, бир туда 
одамлардан колган беш -олтита хотинлар ва эркакларга 
ю зланиб, нималар руй берганини суриш тирди. Афсуски, 
мени кизиктирган жуда куп нарсаларни суриш тирмади, 
афтидан, у анча вокеадан хабардор эди. Лекин сухбатдан 
англадимки, онам ишдан чикиб трам вайда уйга келаёт- 
ган пайтда тартибсизликлар бош ланган. Биз онам ишга 
киргач, чогрок ферма сотиб олиш ниятида пул жамгара 
бош лагандик. Ж аноб Пурвайн заводга телефон килиб, 
отамга тез уйга етиб келгин, деганини айтди. Ж аноб 
Пурвайн, ш унингдек, куча нотинч булгани учун бугун 
ишга бормаслигини, негрларнинг уйдан чикиш и хатар- 
дан холи эмаслигини хам куш имча килди.
84


«Х амиш а шу ахвол, - деди алам билан кузойнакли 
киши. - Н егрлар нихоят бир ёкадан бош чикариш лари ва 
барчасига бархам бериш учун муносиб жавоб бериш лари 
керак». Д ухтир тум тайиб олди. Ж аноб П урвайн елка 
кисиб куя колди, битта хотин билан битта эркак эса бу 
ф икрни маъкуллади.
- М англайимизга нобуд булиш ёзилган экан, - деди 
кузойнакли киши, - курбонликка суйиладиган куйдай 
ёки куш хонага келтирилган сукимдай жон таслим кил- 
маслигимиз керак!
Кузойнакли киши жон-жахди билан гапирар, хамма, 
жумладан, мен хам ундан куз узмасдим.
- Сон жихатдан канча куп булиш ига карамай, ялпи 
душ манга карши кураш могимиз керак. Бизлар довю рак 
булиш имиз, душ маннинг минглаб зарбаларига ягона, би­
рок яксон киладиган зарба билан жавоб бериш имиз за- 
рур! Бошка чорамиз хам, йукотадиган нарсамиз хам йук! 
Бир туда котиллар бизларни таи тортмасдан улдириб, яна 
\е ч нарса булмагандай сувдан курук чикиш ларига йул 
куймаймиз!
Х амма жуда тугри, деб маъкуллади, бир аёл эса, куз­
ойнакли киш ининг сузлари бамисоли ш еърдай жаранг- 
лади, деб таърифлади. Мен эш итганларим агар шеър 
булса, келажакда ш еърлар ёзадиган шоир буламан, деб 
ахд килдим. Кузойнакли кишидан бу шеърни узингиз 
ёзганмисиз ёки бош ка одамникими, деб сурадим, хамма 
одамлар гуё биринчи марта кураётгандек менга хайрон 
булиб тикилиб колиш ди ва гуё ножуя гапларни эш итга- 
нимдан афсуслангандай бош ларини чайката бош лашди. 
Кузойнакли киши эса бу унинг шеъри эмаслигини хо- 
тиржамлик билан айтиб, ш ундай ш еърни узим хам жон 
деб ёзган булардим, дея куш имча килди. А фсуски, ку- 
лимдан келмайди, бу шеърни бизга ухш аган негр Клод 
М аккей ёзган, унинг ш еърлар тупламини кутубхонадан
85


олиб укисаиг булади, деди. Кучада осойиш талик хукмрон 
булиш и билан кутубхонага бораман, деган карорга кел- 
дим. У ш анда хаётимда илк бор кутубхонани уйлагандим.
Куп утмай хамма таркаб кетди, факат духтир билан 
бувимнинг дугонаси колди. Бувимнинг дугонаси хонадан 
чикиб келганида бувим каравотда кузларини ю мганча ёт- 
ганини курдим. Кампир, консерва банкани оча оласанми, 
деб мендан суради. Х,а, очаман, дегандим, сабзавот ш урва 
еолинган консерва банкани кулимга тутказди. Кампир 
тезда таом тайёрлаб, хаммамизни дастурхон атрофига 
утказиб, овкатланиш га ундади. Ж орж билан гудак укам 
овкатланиш га тутинди, менинг томогимдан бир бурда 
нон хам утмади, факат бир стакан сув ичдим. Кэрри хам 
хеч нарса емади, у стулда оёкларини йигиш тириб, кузла­
рини ю мганча килт этмай утирарди.
Онам ухларди, духтир пардани хиёл кутариб, кучага 
назар ташлади. Мен хам, Кэрри хам хеч нарса емаётга- 
нимизни курган кампир овкатни увол килиш яхши эмас, 
эсли-хушли болалар бундай килмайди, колавереа, сен она- 
сидан ажралаётган биринчи болакай эмассан, деб айтди. 
Мен: «Сиз жинниеиз, мен онамдан ажралишни хохламай- 
ман», деб бакириб бердим. Ахир, онам ухлаб ётар, духтир 
бирон кор-хол булса, унга ёрдам бериш учун шай турарди.
М ен бакира бош лаганимда дераза олдида турган дух­
тир кайрилиб карамади хам. У хатто, онангни уйготиб 
ю борасан ёки кампир бекорларни айтибди, хам демади, 
факат деразага тикилганча тураверди. Духтир яна бир оз 
турди-да, онамга якинлаш иб, кулидан уш лади, лекин бу 
сафар пешонасини уш лаб курмади.
Бувим хонасидан чикиб, «Сен шовкин солдингми?» 
дея менга юзланди. Мен «Х,а» деб жавоб бердим, кам- 
пирнинг гапини хам айтмокчи булдим-у, тилим бормади. 
Мен бу совук сузлар яна бир бор такрорланиш ини иста- 
масдим, хатто хаёлимга келтириш ни хам хохламасдим.
86


Бувим онамнинг бош ига келди ва синчиклаб назар 
солди, кейин эса дугонасига: «И лтимос, бир пиёла дог 
сув бергин, бош ка хеч нарса томогимдан утмайди», деди. 
Сунг яна дераза олдида коккан козикдай турган духтирга 
якинлаш иб, унга ш ивирлаб нимадир деди, духтир хам 
ш ивирлаб жавоб берди, лекин жойидан жилмади.
Бувим, тез кайтаман, деб чикиб кетди. Мен деразага 
якинлаш дим, куёш уфкка ина бош лаганди, бувим орка 
эш икдан кучага чикди. У кучани кесиб утиб, рупарадаги 
бакколлик дуконига орка эш икдан кирди.
У йимиздан, чамаси, бир махалла нарида нимадир 
руй берди, шекилли, ш овкин-сурон эш итила бош лади, 
бирок кучада хозирча бирон зог куринмасди. Бувим ку- 
лида кандайдир жигарранг пакет билан дукондан чикди. 
У кучанинг уртасида тухтаб, назаримда, уйлар орасидан 
иниб бораётган заргалдок куёш баркаш ига куз таш лади. 
О фтоб нурларида бувимнинг сочлари ва ранг-руйи тилла 
суви ю ритилгандай товлана бош лади, шу паллада фавку- 
лодда манзара хосил булди: бувим дафъатан ёш ариб кет- 
гандай тую лди ва мен онамни кургандай булдим.
Кучада шовкин кучайди, уйим изнинг ёнгинасида 
эш итила бош лади. Уттизтача октанли ларга кузим тушди, 
улар иккита негрни кувиб келарди. Ок танлилардан 
бири горн чаларди. О к танли киш илар тулки овига 
чикиш ганда, шу тарика горн чалиб тулкиларни кув- 
лаш ади. Ш ундай килиш ларини кииода курганман. Мен 
хавотирланиб дархол бувим турган ж ойга карадим. Бувим 
нахотки гафлатда колиб, бирон жойга яш иринмаган 
булса? Лекин бувим хаммасини пайкаган ва яш иринган 
эди. Негрлар икки уй орасида гойиб булди, ок танлилар 
уларнинг ортидан югурди ва кучада яна сокинлик чукди. 
Бувим яширинган жойидан чикди, кочаётганда кулидан 
туш ириб юборган, ш екилли, ж игарранг пакетни яна 
кулига олди. Лекин шу палла яна шовкин кутарилди.
87


Бувим яна пакета и кулидан гушириб ю борди ва уй томон 
ош икди, пакет эса кучада колиб кетди. Занглаган темир- 
терсаклар ва эски маш иналар таш ланган жойдан бир 
туда оломон югуриб чикиб, сигирлар галасидай кучани 
тулдириб чопа кетди. Мен кузларимга иш онмасдим. 
Биз тартибсизликлар бош лангандан буён куриш ни умид 
килаётган вокеанинг гувохи булиб тургандик: ок танли 
киши негрлар оломонидан кочиб борарди, негрларни 
эса санаб саногига етиб булмасди. Ок танлининг куни 
битиш и аник эди, бу икки негрни кувиб бораётган ок 
танлилар орасида горн чалиб бораётган кимса эди.
О к танли уйимизга якинлаш гани сайин узининг ахво- 
лини огирлаш тирарди, чунки бизнинг уйимиз кучанинг 
охирида жойлаш ган булиб, бу ерда у кулга туш иш и аник 
эди. Горн уш лаганича кочиб бораётган бу ношуд ок тан­
ли зора кочиб кутулса, деган фикр нима учундир беих- 
тиёр кунглимдан кечди. Унинг кочиб кутулишини хатто 
тахмин хам килиб булмасди, балки, айни шу боис унинг 
омон колишини истагандирман.
Ок танлининг калласи ишлаб колди. У кулидаги 
горнни жон-ж ахди билан бош идан ош ириб оркасига 
улоктирди. Одатда, топиб олинган отнинг такаси яхши 
ният билан шу асно оркага улоктирилади. Горн ок тан­
ли ортидан изма-из келаётган негрнинг канш арига тегди. 
Негр кокилиб кетди ва йикилди, унинг ортидан югуриб 
келаётган ш ериклари хам бир сония тухтаб колди.
Ок танли мебеллар омбори билан раке майдони урта- 
сидаги чикиндихона томон бурилди. У шу ерда хам тул- 
кидай айёрлик килмокчи булди-ю , уддалай олмади. Ом- 
бор билан чикиндихона уртасида сезиларсиз тор йулакча 
булиб, ундан факат битта одам ю гуриб ута оларди. Агар 
у яхш ирок мулохаза килганда, ана шу тор йулак оркали 
бош ка кучага чикиб олган буларди, уш анда кочиб куту- 
либ кетарди. Бирок у йулакча томон бурилмади, уни хад-
88


дан таш кари тор деб уйлади, ш екилли, уйимиз якинидаги 
гараж ёнидан ю гуриб утди.
Негрлар уни тутиб олиш учун чикиндихона буйлаб 
чопишди ва, афтидан, каравотларнинг симлари, бошка 
гемир-тереакларга уралиш иб колишди. Лекин ок танли 
хам куздан гойиб булганди, ш унга карамай, бош и берк 
кучага кириб колган ок танли оркага караб ю гуриш и ке­
рак буларди, чикиндихонадан чикиб олган негрлар эса 
ок танлига нисбатан каттик ю гурганлари учун уни тутиб 
олиш лари ш убхасиз эди.
Шу паллада бувим орка эш икни очиб, ок танлини 
куткариб колди.
О лдинига ок танли омон колганидан хурсанд булдим, 
бирок ута огир ахволда ётган онамни уйлаб, бувим кил- 
ган ишдан афсусландим. Кейин эса бувим уни куткариб 
колганидан яна мамнун булдим. Онамни куз олдимга 
келтирганимда ок танли тирик коладими, уладими, унга 
барибир экани кунглимдан кечди, лекин ок танлининг 
омон колиш и биз учун хам, унинг узи учун хам мухим 
эканини \и с килдим.
Кейин уйга толдим. Хдмма бало шундаки, кимнидир 
;шдашган, хакорат килишган ёки улдириш ган, колган- 
лар эса ёлгон гапирганлар, хакорат килганлар ва котил- 
ларни алдаб, хакорат килиб ва улдириб, хисоб-китобни 
гугриламокчи булаётир. А фсуски, улар чучварани хом 
санаган. Уйлаш имча, бундай кора ниятига хеч качон ета 
олиш майди. Ж уда тугри хулоса чикардим, деган фикр 
кунглимдан кечди. Тартибсизликлар бархам топгач, ал- 
батта, кутубхонага бораман, осуда укув залида хаммаси- 
ни яна бир бош дан пухта мулохаза килиб кураман. Ёки 
айни мен сингари мулохаза ю ритаётган бувим билан 
маслахаглаш аман.
Духтир хамон дераза олдида мен билан ёнма-ён ту- 
рарди. Бувимнинг хатти-харакатларига дойр хеч нарса
89


демади, аста дераза олдидан нари кетди, мен хдм орти­
дан эргашдим. Чамаеи, ок танли бораеида духтир хдм мен 
каби мулохдза юритар, шу боис деразадан нари кетганди. 
Бизларни деразадан тикилиб турганимизни курган негр­
лар, ок танли каёкка гумдон булди, деб таш ланиб колиш- 
ларидан духтир чучирди. Негрлар ж уда газабга минган, 
хатто кутурган киёфада эди. Улардан бири горнни кута­
риб олган, у билан эш игимизга каттик ура бош лади. Мен 
куркиб кетдим, нахотки бувим эш икни беркитишни унут- 
ган булса, нахотки негрлар уйга ёпирилиб киради-да, бу­
вимнинг хам, духтирнинг хам, менинг хам истагимга зид 
равиш да бечора ок танлини бир ёклик килишади?
Ш у жойда бувим айёрлик килди. Кучага югуриб 
чикиб, турли томонларга иш ора кила бош лади. Орадан 
бир сония хам 

Download 4,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish