Жахон адабиёти хикояларм



Download 4,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/17
Sana06.06.2022
Hajmi4,04 Mb.
#641150
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   17
Bog'liq
Буюрмаган бойлик

Иво АНДРИЧ,
Сербия.
Б А Й Р О Н С И Н Т Р А С О \ И Л ИДА
Байрон С интрада хдмрохдари билан келиш олмай кол- 
ди. Улар кайси йул билан ортга кайтиш масаласида тор- 
тиш иб колишди. Бундай кезларда хизматкорлари аксига 
олгандай хамиш а ганимларига мойиллик курсатиши Бай- 
ронни яна хам даргазаб килди.
Х иёбон дарвозасидан утиш лари билан у йулни 
бош ка томонга солди. Якшанба. Каердандир мусика 
эш итилади. Ж ахлдан туш иш учун масхара булиш ини 
тамомила унутганча чулокланиб ликанглаганча зиналар 
буйлаб ю гура кетди. Унинг нигохи карш исида тобора 
янги ниш абликлар, йулакчалар ва бекиёс манзара пайдо 
буларди: денгиз курш овидаги яшил адирлар кум-кук 
осмон остида яшнаб ётарди. Зиналардан кутарилиб 
бораркан, сира хам зурикмади. Узини ю корига кута- 
рилаётгандек эмас, балки парвоз килаётган лочиндай хис 
килди. Бирорта хам тирик жонзог йук. Хатто куш лар хам. 
У эмин-эркин тин оларкан, ёлгизлик аллалайдиган осуда 
макон хам бор экан-ку, деган фикр кунглидан кечди.
Олисдаги богу роглар, улардан хам нарида ястанган 
денгиз яккол кузга таш ланадиган калъа деворига ту- 
таш йул буйлаб тентираб юрганда илкис бир кизга дуч 
келди. Киз муъж азгина таш ландик ва ш ип-ш ийдам тош 
коровулхона ёнида, калъа девори ёнида турарди. У гуё 
номаълум топш ирик билан каердандир юборилгандай 
рупарасида куккисдан пайдо булди. Кизнинг оппок куй- 
лаги ш амолда майин хилпирарди. Чучварадай бурнию
66


куёшда корайган чехрасидан самимият ёгиларди. Тийрак 
кузларида шижоат ва шоду хуррамлик жуш урарди. Киз 
нотаниш кимсага тортинчоклик билан аста салом берган- 
дай булди, холбуки овози ва нигохида саломлаш иш дан 
кура купрок мазмун мужассам эди, лекин буни Байрон 
англай олмади. У кизнинг саломига алик олиб тухтади. 
Киз хамон жойидан жилмасди.
Киз нихолдай охиста солланаркан, курукш аган лаб- 
ларини ялаб, ним табассум билан Байронга тикилди. 
Португал киз-ж увонларининг бежирим лаблари ю ракка 
галаён солади! А кикдай товланади. Етилиб, тасодифан 
ёрилган мевага ухш айди. Кавказ кизларининг лабларига 
ухшаб кетса-да, аслида, лабларининг чеккалари япрок- 
ларнинг бандидай кузга яккол таш ланмайди. Байрон 
мавхум ниятли кимса каби жуда кулгили ва катьиятсиз 
куринаётган булсам керак, деб уйлади.
У одми ва хотиржам куриниш га уринди. Азалдан ах- 
тариб юрган сирли манзарани нихоят мана шу яшил юк- 
сакликда топгандай булди.
Тог хавоси ва рупарасидаги кизнинг таровати унга 
чексиз илхом бахш этди. Чупонлардан колган гулхан 
кули тагидаги чугдан урмонга ут кетгандай, Байроннинг 
калбида хам аллакандай сирли иш тиёк аланга олди. Хат­
то висол онлари хам бахш эта олмайдиган, факат сирли 
туш лардагина насиб этадиган гаройиб завку ш авкдан 
калби илк дафъа ж унбиш га келди. Ю раги кинидан чикку- 
дай гупиллаб ура бошлади.
Лекин тезда эхтиросини жиловлади, рупарасидаги 
париваш га факат махлиё булиб тикила бош лади, азба- 
ройи андиш а ва журъатсизлик исканжасида колди, айни 
пайтда коинот гултожи булган баш ар фарзандига кал­
бида чексиз хурмат-эхтиром мавжланди.
Хаёлидан ш ундай фикрлар кечаркан, гох бир жойда 
хайкалдай котиб колар, гох эса кизнинг атрофида пар-
67


вона буларди; 
уз
навбатида киз хам ундан нигохини уз- 
мас, гуё хар бир харакатини ютокиб кузатарди. Байрон 
нимадир деб пичирларди. У гапиряпман, кизга хушомад 
киляпман, деб уйларди. Улар бир-бирларига шу асно ти- 
килар, бир-бирига парвона буларди; одатда бир оз кичик- 
рок ва йирикрок иликкан икки жонивор бир-бири билан 
иайваста булиш дан олдин гох якинлаш иб, гох йирокла- 
шиб, бир-бирларини шу асно кузатадилар, хадиксираб 
хидлайдилар. Байрон кизга хар канча махлиё булмасин, 
аклу хуш ини йукотмади. Айни иайтда кузларининг бегу- 
бор окию мунчокдай корачигига синчиклаб разм солди. 
О рада маълум масофа борлигига карамай, самбитдай ко- 
мати ва ш алоладай сочларининг ифори, хатто офтобда 
унниккан ок куйлагининг агри мает килгандай булди. У 
кайта-кайга шайдо буладиган буз йигитга ухш арди, ко- 
лаверса, калбидаги кайнок кечинма ш унчалар жушкин 
эдики, гох каног бахш этса, гох дафъатан махв этарди. 
Нихоят эндиликда чинакам хайрат ва локайдлик нима 
эканини теран англаб етганди.
Иулаклар сингиб кетган корамтил буталар орасидан 
Байрон дафъатан одамларнинг овозларини эшитди. У 
ширин уйкудан уйгонгандай чучиб гушди ва ажабланган 
киз билан хайрлаш иш ни хам унутиб, баланду паст зина- 
лар буйлаб яна илдамлаб кетди.
У ёлгизоёк сукмоклару ниш абликлар буйлаб яна узок 
сайр килди. Анча олдин чикиб кетган каерга кайтиб кел- 
ди. Уни тош уриндикларда хамрохдари кузлари турт бу­
либ кутиб утирарди.
Л иссабонга Байроннинг таклиф ига зид равиш да 
хам рохларига маъкул, аввал келган, йул билан кайтишди. 
Байрон огзига талкон солиб олгандай лом-лим демаеди. 
У кузичокдай ювош тортиб колган, колаверса, хам рохла­
рига хайрихохлик билан муносабатда булар, хар бир 
аш ёни авайлаб кулга оларди.
68


Кейинги кунлар унинг хаёти энг осуда ва гузал тушдай 
кечди. Денгизга тикилиб узи билан узи гаплашаётгани- 
нинг гувохи булган лиссабонлик ялангоёк баликчилар 
уни телбага хам чикаришди, лекин баликчилар янглиш- 
ганди. Байрон ёлгиз эмасди, айни пайтда арвохлар билан 
1
аплашгани хам йук. У Синтрада яшайдиган, кузи-кулоги, 
кариндош-уруглари, исми-ш арифию бош панаси хам бор 
сиймо билан сирлашганди. Лекин мухими бу эмас. Бай­
рон бу сиймони бирон-бир мева ёки кимматли гош номи 
билан атамокчи хам булди, лекин гаройиб киёфасига 
рахна солади ва ранж итади, деган уйда бу фикрдан воз 
кечди. Нихоят, уни хаёлан Жажжи хилкат деб атай бош ­
лади. Бирок унинг исмини овоз чикариб айтишга хам бо- 
гинмасди. Факат хаёлан такрорлаб, лабларини кимтиганча 
>нтикарди, холос. Уни шу асно калбида авайлар, исмини 
гакрорлагани сайин шароб ичгандай мает буларди.
Байрон куп утмасдан Лиссабонни, Поргугалияни тарк 
этди. Бошка улкаларда кезаркан, одамлар билан сухбат- 
лаш иш , аёллар билан хазил-хузул килиш асносида кал- 
бидаги сирни ошкор килмас, аксинча, авайлаб сакларди, 
сузлар, аш ёлар ва киёфалар замирида куз корачигидай 
авайлар, пинхона эслаб хузур киларди.
У гаплардаги айрим сузларни у билан чогиштирар, 
бундай сузларни бошкалардан эшитган паллаларда хам 
калби беихтиёр завку шавк билан туларди. Унинг имзо- 
сида Синтра тепалигидаги кизни эслатадиган, аранг куз- 
га таш ланадиган нуктадай чизикча пайдо булди. Лимон, 
туз, ёг ва гулхайрига кузи тушганда уни эсларди. Иигирма 
чогли одамлар даврасида овкатланаётган кезларда хам бир 
чимдим 
173
га назар таш лаб ям-яшил Синтра билан Жажжи 
хилкатни куз олдида гавдалантира оларди. Лекин киз-жу- 
вонларнинг киёфалари, гап-сузлари ва хатти-харакатла- 
рига хар канча синчиклаб назар солгани билан жажжи 
хилкатнинг тирнокча хам нишонасини топа олмасди.
69


Х отирасидаги бархдёт Ж ажжи хилкат унинг дардига 
даво буларди, шу боис у билан боглик хотираларни барча 
учраш увлар, аёллар ва хаётдан хам аъло биларди. Денгиз 
сохилларида ёлгиз колган кезларда эса хатто тасаввур 
хам килиб булмайдиган чинакам муъжиза содир буларди: 
Синтрадаги ложувард сохил бекиёс оламга айланарди, 
чулокланиб югуриш и - сарбаланд парвоз тусини оларди, 
уша учраш увда калбида жуш урган эхтиросли кечинма- 
лар эса ош уфта рухнинг бокира туйгуларига дунарди.
Гаройиб сархуш лик Байронни бир йилча безовта 
килди. Кейин тонг арафасидаги арвохлар ва туш лар син­
гари Ж ажжи хилкат киёфаси тобора хира тортиб суна 
бош лади, нихоят, ортик безовта килмай куйди. Байрон 
узини етимдай гариб сеза бош лади. Калбида шиддатли 
хаёт гирдоби яна кайнаб тош а бош лади, учраш увлар ва 
тукнаш увлар яна бир-бирига занжирдай уланиб кетди, 
улар билан ёнма-ён алам зада нафрат хам кора тугини 
баланд кутариб борарди. Синтрадаги сирли лахзалар- 
дан кейин бундай кисмат яна хам захматли ва аламли туе 
олди, чунки эндиликда унга турмуш нинг ёвуз коидалари 
орзулар салтанатига хам дахл килгандай ва улардан куту- 
либ булмайдигандай, нажот йукдай туюларди.



Download 4,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish