J jaloloy, A. Fattaxov, I. Axmedov, I. Xotamov, G. Xodjamuratoya, A. Azlarova, A. Shadmankulov, D. Jaloloya, D. Qosimov

2.3. 0 ‘zbekistonda sanoat marketingining rívojlanishi
Marketing elementlari respublikamiz hududida qadim-qadimlardan 
m a’lum bo‘lib, ayniqsa, eramizdan oldingi II asrdan XVI asrgacha 
Buyuk Ipak yo‘li nomi bilan mashhur karvonlar o ‘tgan mamlakatlarda 
keng qo‘llanilgan. Bunda, karvonsaroylar katta xizmat ko‘rsatgan. Ularda 
turli mamlakatlardan kelgan siyosatchi, ish odamlari, tadbirkorlar, 
savdogarlar, sudxo‘r, vositachilar uchrashar, har xil iqtisodiy masa-

---

lalar: ishlab chiqariladigan tovarlaming assortimenti, sifat ko‘rsat- 
kichlari, oMchov birligi, ularga bo‘lgan talab va taklif, baholar, soliqlar, 
xizmatlar va hokazolar haqida axborotlar yig‘ilar, tahlil qilinar, o‘rtoq- 
lashilar, kelishilar, shartnomalar tuzilar va amalga oshirilar edi.
Respublikamiz mustaqillikka erishganidan buyon uning iqtiso- 
diyotining barcha jabhalarida yirik o‘zgarishlar sodir bo‘lmoqda. Ayniqsa, 
avtomobil sanoati, yengil sanoatda va qishloq xo‘jaligida yuksak darajada 
tayyor mahsulotlar ichki va tashqi bozorga ishlab chiqarilmoqda. Chunki, 
bozor iqtisodiyotiga o‘tish, ichki va tashqi savdo sharoitining muttasil 
o‘zgarib borishi, bozor munosabatlariga o ‘tish shart-sharoitini, uning 
o‘ziga xos xususiyatlarini atroflicha o'rganishni taqozo etmoqda. Shuning 
uchun, respublikamiz olimlari va ishbilarmon mutaxassislarining sanoat 
marketingi nazariyasi hamda amaliyotiga, ishlab chiqarishni tashkil etish 
va takomillashtirishning yangi shakl hamda usullariga qiziqishlari tobora 
ortib bormoqda. Bozor talabini yaxshi bilish, korxona mahsulotini reja- 
lashtirish, loyihalash, yaratish va ishlab chiqarishni, xaridor talabiga 
muvofiq ravishda aniq amalga oshirish imkonini beradi. Shuni alohida 
ta ’kidlash lozimki, sanoat marketingini yaratish va tashkil etishning 
yagona andozasi yo‘q. Respublikamizdagi har bir korxona, ayniqsa, 
xorijiy mamlakatlar bilan tashkil etilgan qo‘shma korxonalar tashqi 
omillar hamda xo‘jalik faoliyatini hisobga olgan holda, o‘ziga mos 
marketing dasturini ishlab chiqmoqda va amalga oshirmoqda. Keyingi 
qisqa muddatda respublikamizda tijorat, axborot, reklamaning ramzi 
bo'lgan marketingning ommaviyligi juda kuchayib ketdi. Davlatimiz 
rahbari I A.Karimov aytganidek: « 0 ‘zbekiston boshqa davlatlar taraq- 
qiyoti jarayonida to‘plangan va respublika sharoitiga tatbiq qilsa bo'ladigan 
barcha ijobiy va maqbul tajribalardan shak-shubhasiz samarali foydalanadi. 
Gap biron-bir modelni, hatto u ijobiy natijalar bergan taqdirda ham, 
ko‘r-ko‘rona ko'chirib olish to ‘g‘risida borayotgani yo‘q. Aniq-ravshan 
vositalar va usullar qaysi mamlakat uchun m o‘ljallangan bo‘lsa, o‘sha 
mamlakatning o‘ziga xos sharoitidagina ijobiy natija beradi»1.
Hozirgi paytda respublikamizda olib borilayotgan va rejalashtirilgan 
islohotlar asosan tayyor mahsulotlar yaratish va ulami jahon andozalariga 
mos ravishda ishlab chiqarishga qaratilmoqda. Ushbu tadbirlami amalga