Iv-bob. Detallarga isahlov berishdagi aniqlik aniqlik tushunchasi

Ishlov berish aniqligigi ta’sir etuvchi asosiy omillar

Mashina detalini tayyorlash mehnattalabligi va tannarxi detalning talab qilingan aniqligidan bog’liq b’oladi. Detalga quyilgan aniqlik talablari qancha yuqori bo’lsa, uni tayyorlash mehnat talabligi va tannarxi ham shuncha yuqori bo’ladi. Shuning uchun detallarni tayyorlashga quyiladigan aniqlik talablari asoslangan bo‘lishi kerak. Detallarni tayyorlash aniqlik talablari uning xizmat vazifasidan bog‘liq ravishda tayinlanadi. Masalan, silliq silindrik birikmalarga aniqlik talablarini tayinlash uchun standartda 19 ta (IT 01 dan IT 17 gacha) aniqlik kvaliteti belgilangan. Aniqlik kvalitetining tartib raqami ortishi bilan uning dopusk maydoni ham ortib boradi. IT01, IT0, IT1 tekis parallel yakuniy o’lchov vositalari uchun beriladigan aniqlik kvalitetlari, IT2, IT3, IT4 chegaraviy kalibrlar va alohida anqlikka ega bolgan mahsulotlar uchun beriladigan aniqlik kvalitetlari, IT5 dan IT 12 gacha yig’ish jarayonida boshqa detal yuzasi bilan tutashuvchi detallar o’lchamlari uchun beriladigan aniqlik kvalitetlari, IT13 dan IT17 gacha esa past aniqlikdagi o’lchamlar uchun beriladigan aniqlik kvalitetlari.
Detallar partiyasini tayyorlashda har xil detallarning aniqlik ko‘rsatkichlari turlicha bo’lib chiqadi. Buning sababi, texnologik tizim dinamik sistema bo‘lib, detalga ishlov berish jarayonida detal aniqligiga ta’sir ko’rsatuvchi juda ko‘p omillar vujudga kelib. Bu omillarni ikki turga farqlash mumkin.

1. 
   Birinchisiga texnologik tizimi bilan bog’liq omillar: stanokning noaniqligi; kesuvchi va yordamchi asbob va moslamalarning tayyorlash aniqligi va ularning ishlashi jaryonida eyilishi; stanokni o’lchamga sozlash va kesuvchi asbobni o’rnatish xatoligi; detalning o’rnatish va bazalash xatoligi; texnologik tizimning elastik deformatsiyalanishi (bikrligi); texnologik tizimning harorat deformasiyalanishi; kesuvchi asbobni o’lchamli yeyilishi; Ishlov berishdan song detalning tekshirish jarayonida uning o’lchamlarini o’zgarib qolish holatlari; o’lchash xatoliklari.