Иšтисодий таілил фанининг моіияти, бозор иšтисодиёти шароитида аіамияти ва вазифалари

12-МАВЗУ: КОРХОНАНИНГ ИĶТИСОДИЙ ВА 
МОЛИЯВИЙ МУСТАҲКАМЛИГИНИ БАҲОЛАШ ВА 
ТАҲЛИЛ ĶИЛИШ ЙЎЛЛАРИ 
 
Режа: 
1. Корхонанинг молиявий мустаҳкамлигини ифодаловчи 
кўрсаткичлар тизими, уларни аниқлаш ва таҳлил қилиш 
йўллари. 
2. Иқтисодий мустаҳкамликни ифодаловчи кўрсаткичлар 
тизими, уларни аниқлаш ва таҳлил қилиш йўллари. 
12.1. Корхонанинг молиявий мустаҳкамлигини 
ифодаловчи кўрсаткичлар тизими, уларни аниқлаш 
ва таҳлил қилиш йўллари 
Корхонанинг иқтисодий жиҳатдан мустаҳкамлиги унинг 
молиявий мустаҳкамлигини аниқлаш учун асосдир. Ҳар бир 
корхона, бозор муносабатлари шароитида, молиявий жиҳатдан 
таъминланган ва шу соҳа бўйича унинг ҳолати мустаҳкам 
бўлиши лозим. Бу кўрсаткичнинг молиявий манбаси фаолият 
кўрсатаётган корхоналар учун фойда бўлиб ҳисобланади. Шу 
туфайли корхонанинг молиявий мустаҳкамлигини ифодалаш 
учун фойда билан боғлиқ қуйидаги кўрсаткичлар тизими тавсия 
қилинади: 
1. 
Бизнес-режада кўзда тутилган фойда сўммаси. 
2. 
Меъёрдаги рентабеллик даражасини таъминловчи фойда 
сўммаси 
3. 
Молиявий мустаҳкамлик даражаси. 
4. 
Маҳсулот (иш, хизмат) рентабеллик даражаси. 
Ушбу кўрсаткичлар тизими ва уларнинг аниқланиш 
йўллари қуйидаги чизмада кўрсатилган (24.2-Чизма). 
Кўрсаткич барча фаолият натижаси бўйича аниқланиши 
шарт. Аммо ушбу ишда методологик асос сифатида фақат ишлаб 
чиқариш соҳаси олинди. Ушбу кўрсаткич ҳажмини (Фбр) 
аниқлаш учун бизнес-режада кўзда тутилган маҳсулотнинг 

---

195 
қийматидан (Мбр) доимий (Дх) ва ўзгарувчи (Ўх) харажатлар 
чегириб ташланади: 
Фбр = Мбр - (Дх + Ўх) (24.7.) 
Корхонанинг 
молиявий 
мустаҳкамлигини 
ифодаловчи 
кўрсаткичлардан бири