Исломий молия тарихи исломий ва анъанавий молиялаштириш ўртасидаги тафовут

ИСЛОМ ИҚТИСОДИЁТИДА МОЛИЯВИЙ ТИЗИМ
худди ислом иқтисодиёти назарияси асосланган тамал асосларга таянган холда барча молиявий муносабатларни шариат ахкомлари ва халол-харом тарозисига қўйган холда бахолайди. Ислом иқтисодиётидаги молия тизими ва молиявий муносабатларнинг асосий жихати шундан иборатки, бунда хар қандай молиявий муносабат исломий кўрсатмалар доирасида бўлиши талаб этилади.
Исломнинг 5 та иқтисодий ва молиявий дастаги мавжуд:

• 
  -фоизнинг ман қилиниши;
  
• 
  -иқтисодий хамкорлик асосида мехнат ва капитал ўртасидаги фойданинг тақсимланиши;
  
• 
  -хар доим тенг иштирокка асосланмаса хам, қўшма корхоналарнинг мавжудлиги;
  
• 
  -хайрия муассасаларининг мавжудлиги;
  
• 
  -хом ашё исроф қилинишининг олдини олиш
  

Ислом иқтисодиёти ўзида мужассам этган тамойиллар ичида энг асосийлари қуйидагилардан иборат:

• 
  - ижтимоий тенглик;
  
• 
  - адолат;
  
• 
  - масъулият ва мажбурият;
  
• 
  - мўътадиллик;
  
• 
  - ҳалоллик;
  

Ислом иқтисодиётида даромад хусусида умумий бир қоида мавжуд:
«Бир шахснинг фойдаси бошқа бир шахснинг мутлоқ зарари хисобига асосланган даромад йўли ғайру машруъ ва харомдир. Адолат ва ризо асосида шахсларнинг ўзаро манфаатли фойдаларини таъминлаган даромад топиш йўли эса машруъ-халолдир»
Жамғариш – бу ахоли, корхоналар ва бошқа хўжалик юритувчилар халол даромадларининг истеъмолдан ортган қисмини келажакдаги эхтиёжларни қондириш ва исломда мубох, халол бўлган фаолиятларга даромад олиш мақсадларида сарф этиш учун йиғиб, тўплаб борилишидир.
Жамғариш жараёни икки омилга таянади ва улар қуйидагилар:
1) жамғариш лаёқати (қобилияти);
2) жамғаришдаги рағбат
.
Исломда мол-дунё топишнинг икки йўли мавжуд: бири – меҳнат, иккинчиси мерос.
Пайғамбаримиз (с.а.в.): “Дунёинг учун доим абадий яшайдигандек меҳнат қил, охиратинг учун гўё эртага ўлиб қоладигандек ибодат қил”.
Мерос ҳам мулк манбаларидан биридир. Фарзанд отасининг бир бўлаги, унинг давомчисидир. Шунинг учун ислом меросни фарз қилди.
Булардан бошқа машруъ бўлган мол-дунё топиш йўллари мавжуд, лекин улар унча кенг тарқалмаган.

• 
  Булар – Ҳиба (совға), васият, топилма.