Ishning maqsadi: Azotning olinishi, uning birikmalarining olinishi va xossalarini o‘rganish. Kerakli reaktivlar

Nazorat savollari

1. 
   Fosforning necha xil allotropik shakl o‘zgarishga ega?
   
2. 
   PO₄^3- ioniga sifat reaksiya?
   
3. 
   Fosfor va uning birikmalarining biologik ahamiyati?
   

Mavzu: Ortofosfat kislota tuzlari. Fosfat kislota tuzlarining gidrolizi.
Ishning maqsadi: Ortofosfat kislota tuzlarini olish va ularning gidrolizini o‘rganish.
Kerakli reaktivlar: bariy gidrofosfat, bariy xlorid, natriy gidrofosfat, temir (III) xlorid, alyuminiy sulfat, natriy atsetat, Natriy digidrofosfat, distillangan suv, kumush nitrat eritmasi, lakmusning neytral eritmasi, natriy fosfat tuzi kristalli va boshqalar
Kerakli jihoz, uskunalar va idishlar:
1. Har xil o‘lchamli probirkalar, shisha tayoqcha
2. Pipetkalar har xil o‘lchamda, universal indikatorli qog'oz
3. Oddiy stakanlar
Ishning borishi: Ortofosfat kislotaning kаm eriydigan tuzlarini olish a) bariy gidrofosfatning olinishi. Probirkaga bariy xlorid va natriy gidrofosfat (Na₂HPO₄) eritmalaridan 4-5 tomchidan quying. Ajralib chiqqan cho‘kmaning rangini belgilang. Bariy gidrofosfat hosil bo‘lishini hisobga olib, reaksiyaning molekulyar va ionli tenglamalar ini yozing.
b) temir va alyuminiy fosfatning olinishi. 2 ta probirkaga quyidagi tuzlarning eritmalaridan 3-4 tomchidan quying: birinchisiga temir (III) xlorid va ikkinchisiga alyuminiy sulfat. Har bir probirkaga 2-3 tomchidan natriy atsetat va natriy gidrofosfat tuzlari eritmalaridan quying. Tushgan cho‘kmalarning rangini belgilang. Normal tuz hosil bo‘lishini nazarda tutib, reaksiyalarning molekulyar va ionli tenglamalarini yozing. Uch valentli temir va alyuminiy fosfat mineral kislotalarda eriydi va sirka kislotada erimaydi. Atsetat ioni vodorod ionlarini bog'laydi va kam dissotsilanadigan sirka kislota hosil qiladi.
Fosfat kislota tuzlarining termik parchalanishi. Natriy digidrofosfatning parchalanishi. 2 ta probirkaga natriy digidrofosfat kristallaridan 2-3 donadan soling. Bitta probirkani kontrol sifatida qoldirib, ikkinchisini shtativga mahkamlang va past gaz alangasida 3-5 minut qizdiring, keyin soviting. Ikkala probirkaga 3-5 tomchi distillangan suv quyib, tuzlarni eriting va 2-3 tomchidan kumush nitrat eritmasidan quying. Cho‘kma ranglarining farqini belgilang. Reaksiya tenglamalarini yozing: a) natriy metafosfat hosil bo‘lishi bilan boradigan natriy digidrofosfatning parchalanishi; b) natriy digidrofosfat va natriy metafosfatning kumush nitrat bilan o‘zaro ta’siri.