Ishning maqsadi: Azotning olinishi, uning birikmalarining olinishi va xossalarini o‘rganish. Kerakli reaktivlar

Mavzu: Fosfat kislotaning olinishi. Fosfat kislota ionlariga xos reaksiyalar.
Ishning maqsadi: Laboratoriyada fosfat kislotaning olinishini o‘rganish va uning tuzlari xossalari bilan tanishish.
Kerakli reaktivlar: ammoniy molibdatning to‘yingan eritmasi, konsentrlangan nitrat kislota, qizil fosfor, lakmus eritmasi, fosfat angidrid va boshqalar
Kerakli jihoz, uskunalar va idishlar:
1. Har xil o‘lchamli probirkalar, soat oynasi, suv hammomi
2. Pipetkalar har xil o‘lchamda 3. Oddiy stakanlar, kolbalar
Ishning borishi:
Metafosfat va ortofosfat kislotalarining olinishi
a) metafosfat kislotaning olinishi. Oz miqdordagi fosfat angidridni soat oynasiga qo‘ying. Fosfat angidrid batamom suyuqlangandan keyin 1-2 tomchi neytral lakmus eritmasidan tomizing va undagi rang o‘zgarishini belgilang. Reaksiya tenglamasini yozing:
1) metafosfat kislotaning olinishi;
2) hosil qilingan kislotaning dissotsilanishi.
b) ortofosfat kislotaning olinishi.
Probirkaga no‘xatdek qizil fosfor bo‘lakchasini soling va 5-6 tomchi konsentrlangan nitrat kislota quying. Probirkani shtativga qiya holda mahkamlang va kuchsiz gaz alangasida gaz ajralib chiqa boshlaguncha qizdiring. Qizdirishni to‘xtating. Ortofosfat kislota hosil bo‘lganiga ishonch hosil qiling va probirkadagi eritma sovigandan keyin PO₄^3- ioniga xos, ammoniy molibdat bilan sifat reaksiyasi o‘tkazing:
H₃PO₄+ 12(NH₄)₂MoO₄+21HNO₃=(NH₄),H₄[ P[Mo₂O₇)J + 21NH₄NO₃+10H₂O
Buning uchun probirkaga 5-6 tomchi ammoniy molibdatning to‘yingan eritmasidan tomizing, unga bir necha tomchi HNO₃, va 1-2 tomchi tajribada olingan eritmadan qo‘shing. Probirkani eritmasi bilan suv hammomida qizdiring. Sariq cho‘kmaning tushishi ortofosfat kislotaning hosil bo‘lishidan dalolat beradi. Quyidagilarni yozing:
a) azot oksidi hosil bo‘lishini hisobga olib, ortofosfat kislotaning olinish reaksiyasi tenglamasi;
b) ortofosfat kislotaning bosqichli dissotsilanishi;
d) kalsiy va uch valentli temirga muvofiq keladigan bu kislotaning turli tuzlari formulalarini yozing va ularni nomlang.