Olinishi va xossalari Ishning maqsadi

LABORATORIYA ISHI
C₂H₂ olinishi va xossalari

Ishning maqsadi:	Alrinlarning tarkibi, tuzilishi, nomlanishi, xossalarini amaliy o’zlashtirish.
Rеaktivlar va jihozlar:	Gaz o`tkazuvchi naycha, tiqin, probirkalar. Kalsiy karbid, atsetilen, kaliy permanganatning 1 % li eritmasi, natriy karbonatning 5% li eritmasi, bromli suv, kumush nitratning 1% li eritmasi, ammiak eritmasi, xlorid kislotaning 8% li eritmasi.

Ishni bajarilish tartibi va umumiy ma’lumotlar:
1- tajriba. Atsetilenning olinishi.
Probirkaga bir necha bo`lak kalsiy karbid solib, ustiga 1-2 ml suv quyiladi va probirkaning og’zi gaz chiqarish nay o`rnatilgan tiqin bilan tezda berkitiladi. Kalsiy karbidning suv bilan o`zaro ta’sir reaksiyasi shiddatli borib, gazsimon mahsulot – atsetilen ajralib chiqadi.
СаС<sub>2</sub> + 2Н<sub>2</sub>О  C<sub>2</sub>H<sub>2</sub> + Ca(OH)<sub>2</sub>
Ajralib chiqayotgan atsetilen nay og’zida o`t oldirilsa, u nur sochib dudli alanga bilan yonadi.
2С₂Н₂ + 5О₂  4CO₂ + 2H₂O
2-tajriba. Atsetilenning oksidlanishi.
Toza probirkaga 2 ml kaliy permanganat eritmasidan solib, ishqoriy muhit hosil qilish uchun ozroq soda qo`shiladi va ralashmadan atsetilen o`tkaziladi. Bunda eritmaning binafsha rangi yiqoladi va marganets (IV) oksidning qo’ng’ir chikmasi hosil bo`ladi. Bu atsetilen oksidlanganligini bildiradi.
Atsetilenning kaliy permangant ta’sirida oksidlanish reaksiyasi murakkab bo`lib, pirovardida karbonat angdrid va suv hosil bo`ladi.
3-tajriba. Atsetilenga bromning birikishi.
Probirkaga bromli suvdan 5 ml solinadi va undan atsetilen o`tkaziladi. Bunda atsetilenga bromning birikishi natijasida bromli suv rangsizlanadi va tetrabrometan hosil bo`ladi.
Ish natijalarining tahlili
Olingan natijalar asosida xulosa yozing.
Nazorat savollar
1. Laboratoriya ishining bayonini laboratoriya daftariga yozing va o’zlashtiring.
2. Laboratoriya ishini bajarish vaqtida kuzatiladigan hodisalarni daftarga yozing va izohlang.
3. Ishni bajarish tartibi bo’yicha sхеma tuzing. Bajariladigan amallarni bosqichlarga ajrating.
4. Butin–1 va butin–2 larning qaysi biri kumush oksidining ammiakli eritmasi bilan almashinishi reaksiyasiga kirishadi. Reaksiya tenglamasini tuzing.
5. Propinning kaliy permanganat eritmasi bilan oksidlanishi reaksiyasi tenglamasini yozing. Bu reaksiya qaysi rus olimi nomi bilan ataladi.