Ishlatish joylari keltirilgan

Armaturaning normativ va hisobiy qarshiliklari. Armaturaning normativ qarshiligi sifatida nazorat qilinadigan quyidagi qiymatlarning eng kichigi qabul kilinadi:

• 
  fizik oqish chegarasiga ega bo‘lgan sterjenli armaturalar uchun - fizik oqish chegarasi;
  
• 
  shartli oqish chegarasiga ega bo‘lgan sterjenli armaturalar, yuqori mustahkamliqqa ega bo‘lgan simlar va armaturali arqonlar uchun - 2% qoldiq deformatsiya hosil qiladigan kuchlanish qiymatiga mos bo‘lgan shartli oqish chegarasi;
  
• 
  oddiy simli armaturalar uchun – uzilishdagi vaqtincha qarshiligining 75%, ya’ni
  

Rns=0,75∙ Rsu, Rsu = Nu / As simli armaturaning uzilishdagi vaqtinchalik qarshiligi.
Armaturaning nazorat qilinadigan bu xarakteristikalari armatura tayyorlanadigan po‘lat uchun davlat standartlari va texnik shartlarga muvofiq qabul qilinadi va 0,95 dan kam bo‘lmagan ehtimollik bilan tayinlanadi.
CHegaraviy holatlarning birinchi va ikkinchi gruppalari uchun armaturalarning cho‘zilishdagi Temirbeton konstruksiyalar chegaraviy holatning birinchi gruppasi bo‘yicha hisoblanganda betonning hisobiy qarshiliklari Rb va Rbt, zarurat tug‘ilganda, betonning ishlash sharoitini e’tiborga oladigan γbi koeffitsientlarga ko‘paytirilib qiymati kamaytiriladi yoki oshiriladi. Masalan, konstruksiya davomli yuklar ta’sirida bo‘lsa, be-
ton mustahkamligining kamayishi γb2 = 0,9 koeffitsienti orqali, davomli bo‘lmagan muvaqqat yuklar ta’sirida bo‘lsa, beton mustahkamligining oshishi γb2 = 1,1 koeffitsienti orqali e’tiborga olinadi hisobiy qarshiliklari quyidagi formuladan aniqlanadi
(2.9)
bu erda γs - armatura bo‘yicha ishonchlilik koeffitsienti. Bu koeffitsientning qiymati quyidagicha qabul qilinadi: sinfi A-I, A-II bo‘lgan armaturalar uchun γs = 1,05; A-III armatura uchun - 1,07…1,1;
A-IV va A-V armatura uchun - 1,15; A-VI armatura uchun - 1,2; Vr-I armatura uchun - 1,1; V- II, Vr-III, K-7 va K-19 sinfli armaturalar uchun - 1,2 . CHegaraviy holatlarning ikkinchi gruppasi uchun armaturalarning sinflaridan qat’iy nazar γs= 1,0 kabul qilinadi
Konstruksiyalarni chegaraviy holatlarning birinchi gruppasi bo‘yicha hisoblashda armaturaning betonga bog‘lanishi ta’minlangan bo‘lsa uning siqilishdagi hisobiy qarshiligi quyidagicha qabul qilinadi: armaturaning cho‘zilishdagi hisobiy qarshiligi Rs < 400 MPa bo‘lsa, Rsc= Rs≤400 MPa; Rs > 400 MPa bo‘lsa, Rsc = 400 MPa qabul
^{Asosiy sterjenli va simli armaturalarning normativ qarshiliklari R}sn ^1.5– jadvalda keltirilgan.
Konstruksiyalarni chegaraviy holatlarning I va II guruhlari bo‘yicha hisoblashda ^{armaturaning hisobiy qarshiliklari R}s^{, va R}s,ser ^{uning normativ qarshiliklarini armatura bo‘yicha ishonchlilik koeffitsientlariga bo‘lib topiladi R}s ^{= R}sn^/γs^;
Armatura bo‘yicha ishonchlilik koeffitsientlarining qiymatlari 2.1 jadvalda keltirilgan.
^{Asosiy sterjenli va simli armaturalarning hisobiy qarshiliklari R}s ^2,6 jadvalda keltirilgan.
^{Armaturaning siqilishdagi hisobiy qarshiligi R}sc ^{armaturaning beton bilan} birikishi yaxshi ta’minlangan holda hisobga olinadi. Betonning siqilish holatidagi ^{chegaraviy nisbiy deformatsiyasi }bc,u ^{=210–3 va elastik modulining qiymati E}s ^{=2105 MPa bo‘lganda armaturaning siqilishdagi qarshiligi R}sc^=bc,u ^Es^{=210–3 2105 =400 MPa} ga teng bo‘ladi.
Asosiy sterjenli va simli armaturalarning siqilishdagi hisobiy ^{qarshiliklari R}ss ^{2.5 jadvalda keltirilgan.}
2.1 jadval. Armatura bo‘yicha ishonchlilik koeffitsientlarining qiymatlari

Armatura			Konstruksiyalarni hisoblashda chegaraviy holatlar guruhiga mos bo‘lgan armatura bo‘yicha ishonchlilik koeffitsientlari
			birinchi guruh uchun	ikkinchi guruh uchun
A–I va A–II sinfli sterjenli armaturalar uchun			1,05	1,0
A–III sinfli diametri:	sterjenli	armatura
6–8 mm bo‘lganda			1,10	1,0
10–40 mm bo‘lganda			1,07	1,0
A–IV va A–V armaturalar uchun	sinfli	sterjenli	1,15	1,0
A–VI va At–VII armaturalar uchun	sinfli	sterjenli	1,2	1,0

A– IIIv sinfli sterjenli armatura uchun:
cho‘zilish va kuchlanish nazorat qilinganda;	1,1	1,0
faqat cho‘zilish nazorat qilinganda	1,2	1,0
Vr–I sinfli sim armatura uchun	1,1	1,0
V–II, Vp–II sinfli sim armaturalar uchun	1,2	1,0
K–7 va K–19 sinfli arqon armaturalar uchun	1,2	1,0

Hisoblarda beton va armaturaning hisobiy qarshiliklari ish sharoitini ^{hisobga oladigan γ}bi ^{va γ}si ^{koeffitsientlarga ham ko‘paytiriladi.}

2. 
   Temir – beton konstruksiyalariga yuklarning ta’siri
   

YUklar ta’sir qilish davomiyligiga ko‘ra doimiy ta’sir va vaqtinchalik ta’sir qiladigan yuklarga bo‘linadi. Doimiy yuklarga bino va inshootlar qismlari, tuproq og‘irligi va ularning bosimi, tog‘ jinslari bosimi, oldindan zo‘riqtiruvchi kuchlanish- lar ta’siri kiradi. Vaqtinchalik yuklar uzoq muddatli, qisqa muddatli va maxsus yuklarga bo‘linadi.

Vaqtinchalik uzoq mudatli yuklarga orayopmaga ta’sir qiladigan turg‘un asbob– uskunalar og‘irligi, ya’ni stanoklar, apparatlar, dvigatellar, sig‘imlar va h.o. og‘ir- ligidan hosil bo‘ladigan yuklar kiradi. Bundan tashqari bunday yuklarga qor qoplami og‘irligining 30% dan 60% gacha bo‘lgan qismi (qor qoplamining og‘irligi bo‘yicha III...VI rayonlari uchun), kranlardan hosil bo‘ladigan yuklarning 50% dan 70 % gacha bo‘lgan qiymatlari va sig‘imlarda saqlanadigan gaz, suyuqlik va sochma materiallar bosimi kiradi.
Vaqtinchalik uzoq mudatli yuklarning turi QMQ 2.01.07–96 [2] «YUklar va ta’sirlar» da keltirilgan.