Ishlatish joylari keltirilgan

M_u = R_bbx(h₀ – 0,5x) = R_bb ξh₀ (h₀ – 0,5 ξh₀) = _m R_bbh₀ (3.15);
M_u = R_sA_s (h₀ – 0,5x) = R_sA_s (h0–0,5 ξh₀) = R_sA_s ηh₀ (3.16),
bu erda: _m= ξ (1 – 0,5 ξ); η = (1 – 0,5 ξ).
Siqilish zonasi nisbiy balandligi ξ ning ma’lum qiymatlariga mos bo‘lgan _m – nisbiy moment va nisbiy elka η qiymatlari 3.1 jadvalda keltirilgan. Bir miqdor berilgan bo‘lsa, qolgan ikkita miqdor
3.1 jadvaldan aniqlanishi mumkin.
Ko‘p hollarda egiladigan elementning mustahkamligini aniqlash emas, balkim element mustahkamligini ta’minlash uchun talab qilinadigan armatura ko‘ndalang kesim yuzalarini aniqlash talab etiladi. Buning uchun (3.11) formuladan M_u=M qabul qilib, nisbiy moment qiymati _m hisoblanadi

_m 
M
R bh²
; (3.17)

b o

1. 
   jadvaldan _m qiymatga mos bo‘lgan η koeffitsient qiymati aniqlanadi va (3.12) formuladan M_u =M qabul qilib, talab qilinadigan armatura ko‘ndalang kesim yuzasi hisoblanadi
   

A_s 
M
R h
. (3.18)

s o
^ξ>ξr ^{bo‘lgan hol. Siqilgan betondagi kuchlanish miqdori betonning} chegaraviy qarshiligiga R_b teng qabul qilinadi. CHo‘ziladigan armaturadagi

kuchlanishlar esa hisobiy qarshilik R_s ga tetishmaydi, ya’ni _s < R_s. Element cho‘zilgan zonasidagi beton kesim yuzasi hisobga olinmaydi.
Element normal kesimidagi kuchlanishlarning siqilgan beton va cho‘zilgan armaturadagi teng ta’sir etuvchilari aniqlanadi:
N_b = R_bA_b ; N_s = _s A_s, (3.18)
bu erda: A_b = bx – element siqilgan zonasida joylashgan beton kesimi yuzasi; b – element ko‘ndalang kesimining eni; h₀ – element ko‘ndalang kesimining ishchi balandligi (cho‘ziladigan armatura og‘irlik markazidan element siqilgan kesimi qirrasigacha bo‘lgan masofa); A_s – cho‘ziladigan armatura ko‘ndalang keesimi yuzasi.
Egiladigan element uchun muvozanat tenglamalari tuziladi. Birinchi muvozanat shartidan – hamma zo‘riqishlarning element bo‘ylama o‘kiga proeksiyalari yig‘indisi nolga teng bo‘lish sharidan (Σx=0) quyidagi muvozanat tenglamasini olamiz
_sA_s – R_bbx=0, (3.20)

bu erda


_{ } 0,2  _{R R .}
(3.21)

^s 0,2   ^s

(3.17) formulani e’tiboga olib, (3.16) tenglamadan element siqilish zonasi balandligi x topiladi.

Element kesimining yuk ko‘tarish qobiliyati quydagi formulalardan hisoblanadi:
M_u=R_bbx(h₀–0,5x) (3.22)
M_u=R_sA_s (h₀–0,5x). (3.23)

Beton sinfi V30 va undan past bo‘lgan betonlardan va taranglashtirilmagan A–I, A–II, A–III va Vr–I armaturalardan tayyorlangan ^{elementlar uchun ξ>ξ}r ^{bo‘lganda hisob (3.3), (3.5) va (3.6) formulalar bo‘yicha bajarilishi mumkin. U vaqtda hisoblash formulalarida ξ=ξ}r qabul qilinadi.
ξm > ξmR bo‘lgan hol bo‘yicha ishlaydigan elementlar iqtisodiy jihatdan samarasiz bo‘lib, cho‘zilgan armaturaning mustahkamligidan to‘liq foydalanilmay qolinadi va armatura sarfini oshiradi. SHuning uchun elementlarni loyihalashda ξm ≤ ξmR shart bajarilishi tavsiya qilinadi. element siqilish zonasining chegaraviy holatini ifodalovchi nisbiy balandligi ξR tajriba asosida olingan quyidagi empirik formuladan aniqlanadi
(3.24)
bu erda ω - siqilgan zonadagi betonning xarakteristikasi ω = α – 0,008 Rb; (3.25)
α - betonning xiliga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient; og‘ir betonlar uchun α = 0,85; maydadonali betonlar uchun α = 0,75-0,8; engil, g‘ovakli va kovakli betonlar uchun esa α - 0,8;σsR - armaturadagi kuchlanish MPa hisobida, quyidagicha qabul qilinadi: sinfi A-I, A-II, A-III, A-IIIv, Vr-I bo‘lgan armaturalar uchun σsR = RS; A-IV,A-V, A-VI armaturalar uchun esa σ_SR= RS
+ 400;siqilish zonasidagi armaturada chegaraviy kuchlanishning miqdori, γb2 ≥ 1,0 qabul qilinganda σsc,u = 400 MPa, γb2 <1,0 qabul qilinganda esa σsc,u = 500 MPa. Elementlar oldindan zo‘riqtirish holatida xisoblanganda σsc,u = 330 MPa qabul qilinadi.
Temirbeton konstruksiyani hisoblashda uch turdagi masalalar uchraydi. Ular blok sxemada keltirilgan (3.4 – rasm).

1. 
   A_s armatura kesim yuzasini aniqlash
   

1
2

3

4

5

А_s=M/(R_sh ₀ ) ҳисобланади

6

7

⁸ Sortament bo‘yicha armatura sterjenlari soni va diametri tanlanadi

2. ^{Beton kesimi o‘lchamlari b , h va A}S ^{armatura kesimi yuzasini} aniqlash

Тўсин учун ξ=0,3…0,4 Плита учун ξ=0,1…0,2 қабул қилинади
1



3.1 Жадвалдан қабул қилиган  бўйича α₀ аниқланади
2


Кесим эни b учун ихтиёрий бир қиймат қабул қилинади
3


4

h=h₀ +a - кесим баландлиги ҳисобланади ва b0,5h шарт текширилади. Шарт бажарилса ҳисоб 1 масала алгоритми бўйича 1 банддан тавом эттирилади. b0,5h шарт бажарилмаса кесим эни b оширилади ёки камайтирилади ва ҳисоб 1 банддан такроран шарт бажарилгунча олиб борилади.
5



3.4–rasm. Kesimi to‘g‘ri burchakli bir tomonlama armaturalangan egiluvchan elementlar normal kesimini hisoblash blok–sxemasi.

3.