Ishlatish joylari keltirilgan

3.2–rasm. Egiluvchi elementlar normal

kesimlarining kuchlanganlik holatlari:
zo‘riqtirilmagan armatura bilan;oldindan zo‘riqtirilgan armatura
bilan
Siqilish zonasining chegaraviy nisbiy balandligi ξ_r quyidagi empirik formula yordamida aniqlanadi

_R 



^   
(3.1)

^{1  sR} ^{1 
}sc ^

1,1_

bu erda: σ_sR – armaturagi kuchlanish, taranglashtirilmaydigan armatura uchun σ_sR = R_s qabul qilinadi; σ_scu – siqilgan armaturadagi kuchlanish.
_b2 < 1 bo‘lganda σ_scu =500 MPa ga teng, γ_b2>1 bo‘lganda σ_scu =500 MPa deb qabul qilinadi.
= a – 0,008R_b, (3.2)
bu erda; og‘ir beton uchun a = 0,85, engil beton uchun a = 0,8.
Egiladigan temirbeton elementlarni ξ ≤ ξ_r shart asosida loyihalash tavsiya etiladi. CHunki bu holda elementlarning buzilishi plastik xarakterga ega bo‘lib, element kesimi
ni armaturalashda samaradorlikka erishiladi.
YUqorida keltirilgan kuchlanish va deformatsiyalanganlik holatining uch bosqichi nafaqat egiladigan elementlarda, balki nomarkaziy siqiladigan, nomarkaziy cho‘ziladigan va markaziy cho‘ziladigan elementlarda ham uchraydi.

3. Bir tomonlama armaturalangan to‘g‘ri to‘rtburchak kesimli elementlar hisobi

Egiladigan elementlarni hisoblashda kuchlanish–deformatsiyalanish holatining III bosqichi asos qilib olinadi. Bunda element siqilgan zonasidagi xaqiqiy kuchlanishlarning egri chiziqli epyurasi hisoblarni soddalashtirish maqsadida to‘g‘ri to‘rtburchak epyura bilan almashtiriladi

va statikaning quyidagi muvozanat tenglamalari ΣXi = 0 va ΣMi = 0 bajarilishi shart,ya’ni ichki va tashqi zo‘riqishlarning element
bo‘ylama o‘qiga proeksiyalarining yig‘indisi hamda ichki va tashqi zo‘riqishlarning biror-bir nuqtaga nisbatan olingan momentlar yig‘indisi nolga teng bo‘lishi shart.
4.12, a rasmda ko‘rsatilgan zo‘riqishlar sxemasidan quyidagi muvozanat tenglamalarini olamiz
Ns – Nb = 0; (3.3)
M – Nb ∙Z = 0 (3.4).
M - Ns ∙Z = 0. (3.5)
Hisoblashlarda normal kuchlanishlarning egri chiziq bilan chegaralangan epyurasi qo‘llaniladigan bo‘lsa, hisob juda murakkablashib ketadi. SHuning uchun amaliy hisoblarda elementning siqilish zonasidagi normal kuchlanishlarning egri chiziq
bilan chegaralangan epyurasi soddalashtiriladi.
Soddalashtirishning bir yo‘li bu element siqilgan zonasidagi betonning haqiqiy deformatsiyalanish holatini elastik-plastik materiallar uchun qo‘llaniladigan Guk-Prandtl qonuni bilan almashtirishdan iborat. Bunda hisoblashlarda quyidagi shartlar asos qilib olinadi:

• 
  betonning cho‘zilishdagi qarshiligi nolga teng deb qabul qilinadi;
  
• 
  betonning siqilishdagi qarshiligi Rb ga teng qilib olinadi;
  
• 
  cho‘zilgan armaturadagi kuchlanishlar miqdori cho‘zilishdagi hisobiy qarshiligi Rs dan katta qabul qilinmaydi;
  
• 
  siqilgan armaturadagi kuchlanishlar miqdori siqilishdagi hisobiy qarshiligi Rsc dan katta qabul qilinmaydi;
  
• 
  siqilgan beton va cho‘zilgan armaturaning o‘rtacha deformatsiyalari uchun tekis kesimlar farazi o‘rinli deb hisoblanadi;
  
• 
  hisob uchun balandligi o‘rtacha deformatsiyalarga mos bo‘lib, siqilish zonasining o‘rtacha balandligi Xt ga teng bo‘lgan kesim qabul qilinadi. Temirbeton elementlarda ξm ≤ ξmR bo‘lganda buzilish I yoki 2 sxema bo‘yicha, ξm > ξmR bo‘lganda esa 3 sxema bo‘yicha sodir bo‘ladi. Elementlarni hisoblashda ξm ≤ ξmR shart bajarilishi tavsiya qilinadi.
  

^{ξ ≤ ξ}r ^{bo‘lgan hol. Siqilgan betondagi kuchlanish miqdori betonning} chegaraviy qarshiligiga R_b teng qabul qilinadi. CHo‘ziladigan armaturadagi kuchlanishlar esa hisobiy qarshilik R_s ga teng qilib olinadi. Element cho‘zilgan zonasidagi beton kesim yuzasi hisobga olinmaydi.
Element normal kesimidagi kuchlanishlarning siqilgan beton va cho‘zilgan armaturadagi teng ta’sir etuvchilari aniqlanadi: