Ishlab chiqarish iktisodiyoti I

Boshqa shakllar 
Kichik korxonalar
tadbirkorlikning alohida turi emas, bu termin 
faqat miqdor parametrlarini bildiradi xolos, tadbirkorlikning shakli 
esa har xil: yakka tartibdagi korxona, o‘rtoqlik, MChJ, XJ va boshqa 
bo‘lishi mumkin. Kichik korxonalarga: 
- sanoat va qurilishda – ishlaydigan xodimlari soni 100 kishigacha 
bo‘lgan; 
- fan sohasida va ilmiy xizmat ko‘rsatishda ishlaydigan xodimlari 
50 dan 100 kishigacha bo‘lgan; 
- ishlab chiqarish sohasining boshqa tarmoqlarida ishlaydigan xo-
dimlar soni 50 kishigacha bo‘lgan; 
- ishlab chiqarishga bog‘liq bo‘lmagan tarmoqlarda ishlaydigan 
xodimlar soni 50 kishigacha bo‘lgan; 
- chakana savdoda ishlovchi xodimlari soni 5 dan 15 kishigacha 
bo‘lgan huquqiy shaxslar kiradilar. 
Kichik korxona xo‘jalik faoliyatining xususiyatiga ko‘ra ishchilar 
soni o‘zgarishi mumkin. 
Kichik korxonalar soliq imtiyozlariga va ular soliqlarni hisoblash-
ning soddalashtirilgan tartibidan foydalaniladilar. 
Kichik korxonalar bozorni tovarlar bilan tezda to‘ldirishga yordam 
beradilar, yangi ish o‘rinlari yaratadilar, tovarlarning assortimentini 
yangilashga ko‘maklashadilar. Hamma mamlakatlarda KK larni 
davlat tomonidan qo‘llab quvvatlaydilar, ular imtiyozli kreditlar 
oladilar, soliqlarni past stavkalar bo‘yicha to‘laydilar va hokazo. 
Kichik va o‘rta biznesni rivojlantirish uchun resabulikamizda an-
cha ishlar qilinmoqda: O‘zbekiston tadbirkorlari ittifoqi va 
O‘zbekiston tadbirkor ayollari uyushmasi, mahalliy tadbirkorlik va 
kichik biznesni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi (biznes fond) kabi 
tashkilotlar kuchayib bormoqda. 
2003 yilning 1 iyul holatiga ko‘ra, O‘zbekistonda ishlab turgan 
kichik va o‘rta biznes subyektlari soni 227 ming donani yoki 
ro‘yxatga olinganlarining 90 foizini tashkil qildi.
Vakolatxona va shaxobchalar 
Vakolatxona huquqiy shaxsning u joylashgan xududdan 

---

21 
tashqarida joylashgan va huquqiy shaxsning manfaatlarini himoya 
qiladigan uning nomidan bitishuvlarni amalga oshiradigan alo-
hidalangan bo‘linmasidir. Vakolatxona huquqiy shaxs huquqlariga 
va mustaqil balansga ega bo‘lmaydi.
Shaxobcha (filial) huquqiy shaxsning aloxida bo‘linmasi bo‘lib u 
joylashgan xududdan tashqarida joylashib huquqiy shaxs vazifalarin-
ing hammasini yoki ularning bir qismini shu jumladan, vakolatxona 
vazifasini ham bajaradi. Shaxobcha vakolatxonaga qaraganda ken-
groq huquqlarga ega. Shaxobcha huquqiy shaxs emas va o‘z mustaqil 
balansi yo‘q.
Vakolatxona va shaxobchalarning rahbarlari huquqiy shaxs 
tomonidan tayinlanadilar.