Iqtisodiy bilim asoslari fanidan 8-sinflar uchun dars ishlanmalar t o’plami 16-maktab iqtisod fani

Tabiiy resurslar – tavar va xizmatlar, ishlab chiqarishda bevosita ishlatiladigan tabiyatning barcha ne’matlari.
Kapital resurslar – inson tomonidan yaratilgan va boshqa mahsulot turlarini yaratishga jalb etiladigan rtesurslar.
Ishchi kuchi resurslari - mehnat qilishga layoqatli kishilar, ularning bilimi, ish tajribasi va mahnat mahorati
Keyingi paytlarda ishlab chiqarishning tabiiy, mehnat va kapitalomillari qatoriga to’rtinchi omil – odamlarning iqtisodiy qaror qabul qilishi,ishlab chiqarishni uyushtirishi va tashkil qilish bilan bog’liq faoliyati – tadbirkorlik layoqatini ham kiritishmoqda.
Tadbirkorlik layoqati – odamlarning iqtisodiy qarorlar qabul qilishi bilan bog’liq tavarlar va xizmatlar ishlab chiqarish layoqati.
Qurilish uchun eng zarur bo’lgan sement ishlab chiqarishni tashkil qilish misolida ishlab chiqarish omillarini aniqlaylik. Ma’lumki, sement ishlab chiqarishni amalgam oshirish uchun birinchidan, tabiiy resurs–yer maydoni va sement olinadigan tog’ jinsi bo’lishi kerak. Ikkinchidan, sement ishlab chiqarish uchun mehnat resurslari–odamlar–ishchi kuchi talab etiladi. Mehnat omili – odamlarsiz, ularning jismoniy kuchisiz, aqli va malakasisiz hech narsa qilib bo’lmaydi. Uchinchidan, tog’ jinslariga ishlovberishda qo’llaniladigan asbob-uskuna, bino va inshootlar, ya’ni kapital resurslar ham bo’lishi kerak.
Bu omillarni o’zaro birlashtirish – to’rtinchi omil – tadbirkorlik layoqati evaziga amalgam oshiriladi. Tadbirkor sement ishlab chiqarish imkoniyatlarini hammadan oldin ko’rib, tashabbusni qo’lga oladi. Bu ishni amalgam oshirish uchun uchchala omolni birlashtiradi. Mavjud resurslarni jalb etadi, kuch-g’ayrati, bilimini sarflaydi, ma’lum darajada tavakkal qiladi va ishbilarmonligini ishga soladi. Oxir-oqibat uning xatti-harakatlari, tadbirkorligi sement ishlab chiqarishni yo’lga qo’yishga sababchi omil bo’ladi. Demak, ishlab chiqarish tabiiy, ishchi kuchi, kapital va tadbirkorlik layoqati omillarining birlashishidan yuzaga kelar ekan. Bozor iqtisodiyoti sharoitida tadbirkorlik layoqati omili alohida ahamiyat kasb etadi.