Ilm ziyo zakovat

Subsidiyalar 
– bu, pul yoki natura ko‛rinishidagi yordam turi bo‛lib, 
byudjet va byudjetdan tashqari fondlardan ko‛rsatiladi. Subsidiyalar bevosita va 
bilvosita bo‛lishi mumkin. Bevosita subsidiyalarga kapital qo‛yilmalar, ilmiy 
tadqiqotlar, kadrlarni qayta tayyorlashga ajratilgan mablag‛lar kirsa, bilvosita 
subsidiyalarga soliq imtiyozlari, imtiyozli shartlarda kreditlar berish, 
pasaytirilgan bojxona bojlari va boshqalar kiradi.
Bundan tashqari davlat aholini davlat transfertlari ko‛rinishida himoya 
qiladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida ko‛p qirrali soliqlar tizimidan foydalaniladi. 
Aholi davlat byudjetiga har oyda olgan daromadlariga qarab daromad solig‛i 
to‛laydi, korxonalar esa olgan foydasiga qarab foydadan soliq to‛laydilar. Shu 
kabi juda ko‛p mavjud soliq turlaridan oqilona va ilmiy asosda foydalanish 
orqali davlat soliq siyosatini, soliq stavkalari miqdorlarini va imtiyozlari 
turlarini aniqlaydi va shu bilan butun makroiqtisodiy vaziyatga ta’sir ko‛rsatadi. 
Soliqlarni o‛zgartirish orqali investitsiyalar va jamg‛armalar rag‛batlantiriladi.
Pul-kredit siyosati mamlakatda pul massasini tartibga solishga qaratilgan va 
uning asosiy vazifasi baholar va real milliy ishlab chiqarish hajmining o‛sishiga 
mos keladigan pul massasini ta’minlashdan iborat. Bu siyosatning asosiy 
vositasi Markaziy bank tomonidan amalga oshiriladigan hisob stavkasini 
tartibga solish, tijorat banklarining majburiy ravishda Markaziy bankda 
saqlaydigan zaxiralari normasini o‛zgartirish, qimmatli qog‛ozlar bo‛yicha 
ochiq bozordagi operatsiyalarni yo‛lga qo‛yish va shuningdek, boshqa 
tadbirlardir.
Iqtisodiyotni tartibga solish vositalaridan yana biri davlat tomonidan 
iqtisodiyot kelajagini oldindan taxminlash (prognozlash) va uni rivojlantirish 
dasturini ishlab chiqish hamda hayotga tatbiq etish hisoblanadi. Davlat 
byurtmasiga asosan uzoq va qisqa muddatlarga mo‛ljallangan prognozlar 
tuziladi. Prognozlarda resurslar, texnologiya, ichki bozor hajmi va tarkibi, 
eksport va import, davlat xarajatlari, ishlab chiqarish tarkibidagi o‛zgarishlar, 
matematik modellar asosida hisob-kitob qilinadi va iqtisodiyotning qaysi 
yo‛nalishda rivojlanishi aniqlanadi.