Ilm ziyo zakovat

2. Bozor iqtisodiyotining samarali ishlashiga yordam beradigan 
qonunchilik bazasini taqdim etish
.
Barcha iqtisodiy subyektlar bir xil qoidalar 
asosida o‛ynashini oldindan bilinganda, iqtisodiy tizim yanada samarali 
ishlaydi. Aynan shu "o‛yin qoidalari" ma’lum bir sohaga kirish va undan 
chiqish tartibi davlat tomonidan belgilanadi: qanday qilib shartnomalar, bitimlar 
tuzish va ularni bajarish: ularning manfaatlarini qanday himoya qilish kerak, 
ya’ni davlat bozor mexanizmining normal ishlashi uchun sharoit yaratadi. 
Hech shubha yo‛qki, huquqiy islohotlar bozor islohotlarini boshlayotgan 
mamlakatlar uchun juda muhimdir, shuning uchun respublikamizda huquq va 
majburiyatlarni, xo‛jalik yurituvchi subyektlarning maqomini belgilaydigan 
qonunlarning qabul qilinishi juda dolzarbdir. Bunday qonunlar “Mulk 
to‛g‛risidagi qonun”, “O‛zbekiston Respublikasida tadbirkorlik to‛g‛risida”gi 
qonun va boshqalardir. Davlatning ushbu funktsiyasiga quyidagilar kiradi: 
1) xususiy korxona tomonidan huquqiy maqom berish; 
2) xususiy mulk huquqining ta’rifi; 

---

172 
3) shartnomalarning bajarilishini ta’minlash; 
4) korxonalar, resurs yetkazib beruvchilar va iste’molchilar o‛rtasidagi 
munosabatlarni tartibga soluvchi huquqiy “o‛yin qoidalari”ni o‛rnatish. 
Ushbu funktsiyani amalga oshirish jamoat tartibini saqlash uchun politsiya 
kuchlaridan foydalanish, mahsulotlarning og‛irligi va sifatini o‛lchash 
standartlarini joriy etish, tovar va xizmatlar almashinuvini osonlashtiradigan pul 
tizimini yaratishni o‛z ichiga oladi. Ushbu funktsiya sotuvchilardan 
mahsulotlarning aniq vaznini, ingredientlar va konservantlarning miqdori va 
turlarini aniq ko‛rsatib berishni talab qiladi va yolg‛on ma’lumotni 
joylashtirishni taqiqlaydi. 
Daromad taqsimotidagi tengsizlik bozor iqtisodiyoti mamlakatlarida ham, 
shu jumladan bizda ham mavjud. Qashshoqlik kabi keskin ijtimoiy muammoni 
hal etish davlat faoliyatining yo‛nalishlaridan biri bo‛lib, o‛zlarini yaxshi hayot 
bilan ta’minlay olmaganlar uchun minimal maoshni qo‛llab-quvvatlash, 
shuningdek (iqtisodiy usullar bilan) kambag‛allik chegarasida yashovchilar 
sonini kamaytirish bilan bog‛liq. Aks holda, kambag‛al odamlar sonining 
ko‛payishi ijtimoiy portlashlar va jamiyatdagi beqarorlik bilan to‛la boshlaydi. 
Kambag‛allar sonini kamaytirish bozor iqtisodiyoti bo‛lgan mamlakatlarda 
davlat ijtimoiy siyosatining asosiy vazifalaridan biridir. 
Shuni ham ta’kidlash kerakki, iste’mol darajasidagi farqlar ishchining 
o‛ziga, mehnatning ichki xususiyatlari va uning sifati bilan bog‛liq bo‛lmagan 
omillarga ham bog‛liq bo‛lishi mumkin. Avvalo, bunday omillarga quyidagilar 
kiradi: oilaning kattaligi, oiladagi ishchilar va qaramog‛idagi odamlar sonining 
nisbati, sog‛liq holati, geografik va iqlim sharoiti va boshqalar. 
Davlat yordam dasturlari kanallari orqali jamiyatning yosh a’zolarini 
tarbiyalash, keksalar va nogironlarni parvarish qilish, (qisman) ta’lim berish va 
sog‛lig‛ini saqlashga bo‛lgan ehtiyojlar qondiriladi.