Ilm ziyo zakovat

Bozor tizimining kamchiliklari
 
1. Bozor monopolistik tendentsiyalarga qarshi tura olmaydi. Bozor 
sharoitida monopolistik tuzilmalar paydo bo‛lishi muqarrar ravishda raqobat 
erkinligini cheklaydi. Nazorat qilinmaydigan bozor muhiti bilan monopoliyalar 
shakllanadi va mustahkamlanadi va natijada bozor ishtirokchilarining 
cheklangan doirasi - monopolistlar uchun asossiz imtiyozlar yaratiladi. 
Monopolistlar o‛ta yuqori narxlarni ushlab turish uchun ishlab chiqarishni 
sun’iy ravishda qisqartirishdi. Bu, masalan, monopoliyadagi xom ashyo 
mahsulotlari, elektr energiyasi, transport narxlarini tartibga solish zarurligini 
keltirib chiqaradi. 
Bozorni ijtimoiy mahsulotlar ("ijtimoiy tovarlar") ishlab chiqarish 
qiziqtirmaydi va qodir emas. Ushbu tovarlar umuman bozor tomonidan ishlab 
chiqarilmaydi yoki yetarli miqdorda yetkazib berilmaydi 
 
10.2 Davlatning iqtisodiy vazifalari. Davlat tomonidan tartibga solish 
subyektlari va obyektlari 
Iqtisodiyot davlat tomonidan ma’muriy, iqtisodiy va ijtimoiy usullar bilan 
tartibga solinadi.
Ma’muriy usullar antimonomol tadbirlar, majburiy standartlarni o‛rnatish, 
tadbirkorlik faoliyatini litsenziyalash va subyektlarini ro‛yxatga olish kabilarni 
o‛z ichiga oladi.
Ijtimoiy usullarga davlat ijtimoiy ta’minoti, minimal ish haqini o‛rnatish, 
ishsizlik nafaqalarini berish kabilar kiradi.
Iqtisodiy usullar byudjetdan moliyalashtirish, davlat xaridi, davlat sektori 
faoliyati kabi to‛g‛ridan-to‛g‛ri usullarni va byudjet-soliq hamda pul-kredit 
siyosatidan iborat bevosita tartibga solish usullarini o‛z ichiga oladi.
Davlat byudjet xarajatlarini (davlat xarajatlari va transfert to‛lovlari) 
ko‛paytirish yoki qisqartirish orqali mamlakat iqtisodiyotiga aralashadi. Davlat 
tomonidan tartibga solishning bevosita usullari yoki byudjet siyosati tovar va 
xizmatlarning davlat xaridi, YaIMni taqsimlash va qayta taqsimlash, ijtimoiy 
dasturlarni ishlab chiqish va amalga oshirish, davlat byudjetining daromadlar va 
xarajatlar qismidagi mutanosiblikni ta’minlash, ishlab chiqaruvchilarga 
moliyaviy yordam shakllarini ko‛rsatish, baholar ustidan nazorat o‛rnatish, 

---

168 
eksport va import qilinadigan tovarlarga kvotalar o‛rnatish va shuningdek, 
mamlakat aholisini himoya qilish maqsadida olib borilayotgan chora-tadbirlar 
majmuasidan iborat.
Davlat tomonidan ko‛rsatiladigan 
moliyaviy 
yordamlar 
dotatsiya, 
subventsiya va subsidiya shakllarida olib boriladi.