Ijtimoiyish

Diqqatni jamlay bilish.

 Tinglovchi  nutqni gapiruvchidan ko‘ra 

tezroq tushunishi  mumkin. Vaqtdagi ana shu ustunlikdan notiq  nima 

to ‘g‘risida gapirayotganini o 'y lab  ko‘rish, m ulohaza v a xulosa qilish 

uchun  foydalanish  mumkin.  A gar  vaqt  boshqa  narsalar  to ‘g ‘risida 

o'ylashga,  xayol  surish  va  shaxsiy  m uammolarni  hal  qilishga 

sarflansa, diqqatni jam lash m um kin emas.

Sharq xalqlarida azaldan oila muqaddas sanalgan, uni muqaddas 

vatan  deb  hisoblaganlar.  Oilaning  darz  ketishi  katta  baxtsizlik 

hisoblangan.  Buni  biz  «Avesto»  kitobida  ham  ko‘ramiz.  Q ur’oni 

Karimda,  Hadisi  sharifda,  sharq  m utafakkirlari  ijodida,  jum ladan 

Kaykovusning  «Qobusnoma»  asarida.  A m ir  T em ur  faoliyatida  va 

bugungi  kungi  davlat siyosatida  ham  yurtboshim iz asarlarida,  nutq 

va  ma’ruzalarida  oilaga  m unosabatni  ko‘rish  mumkin.  Ko‘makka 

muhtoj  bolalarga  ham  uning  aham iyati  ota-onalar  va  sotsial 

tarbiyachilar tom onidan albatta,  izchil olib  borilishi kerak. Ota-ona, 

aka-uka  va  qarindoshlarga  m unosabatda  ham  ularga  milliy 

m entalitetga  xos  va  m os  bo‘lgan  an ’ana  v a  urf-odatlar  singdirib 

borilishi  kerak.  O ilaviy  an ’analar  milliy  qadriyat  ekanligini  va 

bugun  ulam i  unutmaslik,  targ‘ib  qilish  o ‘ziga  xos  ehtiyoj  darajsiga 

ko‘tarilishi kerak.

Ijtim oiy  ish  m utaxassisi  uchun  ushbu  m avzuda  ish  olib 

borishning  hech  qanday murakkablik  tom onlari  yo‘q.  Faqat  uning 

natijalari  va  hozirgi  paytda  yoshlar  ongiga  g ‘arbdan  atayin  eksport 

qilinayotgan  «om m aviy  madaniyat»  m ahsulotlaridir.  Buni  ijtimoiy

234

---

Ish  xodimi,  pedagoglar  va  ota-onalar  bilishlari  va  qarshi  chora- 

ludbirlar ko'rishlari lozim.

XX  asm ing  70-yillarida  sotsiologiya,  ijtimoiy  psixologiya, 

mcnejment,  ijtimoiy ish, pedagogika va siyosatshunoslik fanlarining 

lutash  nuqtasida  konfliktologiya  fani  paydo  bo‘ldi.  U  shaxsning 

ichki  nizolaridan to  inqiloblar va davlatlar o ‘rtasidagi  urushlargacha 

boMgan 

janjallarning  um um iy  va  o 'z ig a   xos  qonuniyatlari 

to‘g ‘risida  bilim  berar  ekan,  insonlar  bilan  ishlaydigan,  ijtimoiy 

munosabatlam i  tartibga  solishda  ishtirok  etadigan  odam lar,  shu 

jum ladan, ijtimoiy xizm atchilar uchun ham foydalidir.

Konfliktologiya  ichki  nizolarning  barcha  turlari  va  shakllari, 

ular  o ‘rtasidagi  umumiy  qonuniyatlarni  o'rganadi.  ijtimoiy  ish  esa 

avvalo  shaxsning  ichidagi,  shaxslar  o'rtasidagi,  shaxs  va  guruh 

o ‘rtasidagi  nizolam i  o'rganadi.  Konfliktologiya  ju d a  ko‘p  fanlar 

bilan  o ‘zaro  bogMangan:  u  siyosatshunoslik bilan  birga etnoslararo, 

partiyalam ing  ichidagi,  partiyalar  o'rtasidagi  va  boshqa  nizolami 

o'rganadi;  m enejment bilan  birgalikda esa tashkiliy  (jamoa  ichidagi 

va  jam o alar  o‘rtasidagi)  nizolam i  o ‘rganadi.  Hozirgi  zamon 

jam iyatshunosligi  va  insonshunosligi  boMimlarining  ko‘pchiligi 

konfliktologiya nazariyalari yordamida yoritilgan.

Ijtim oiy  ishning  nazariy-metodologik  muammolarini  konflik- 

tologik  nuqtayi  nazardan  ko‘rib  chiqishni  inkor  etish  uning 

talqinlaridagi  biryoqlamalikka  olib  keladi.  M asalan,  ijtimoiy  ishni 

ko‘pincha  xayriya  ishlari,  mehribonlik,  ijtim oiy  tibbiyot  va  uning 

boshqa ko‘rinishlari bilan tenglashtirishadi.

Ijtim oiy  ishda  quyidagi  m anfaatlarning  uchrashuvi  yuz  beradi: 

ijtimoiy  xizmatchi  va  mijoz  manfaatlari;  alohida  m ijoz  va  boshqa 

odam lar  manfaatlari;  mijozlar  guruhi;  m ijozlar  guruhi  va  jam i­

yatning  boshqa  qismi  manfaatlari;  m uassasalar  tizimi  va  mijozlar 

guruhi  manfaatlari;  kuzatuvchi  (muassasa)  va  ijtimoiy  xizmatchilar 

tizim i; professionallam ing turli guruhlari manfaatlari.

Ijtim oiy  ishdagi  nizo  sifatida m utaxassisning  shaxsiy  va  kasbiy 

qadriyatlari  o'rtasidagi  nom utanosiblik  ham   ko‘rilishi  mumkin. 

O ilaviy  xizm atdagi  am aliy  xizmatchining,  aytaylik,  abortlarga 

qarshi  boMgan  xizmatchi  bilan  shu  masalani  yosh  hom ilador  qiz 

bilan  m uhokam a  qilish  jarayonida  qiyinchiliklar  kelib  chiqishi 

m um kin.  Hozirgi  zam on  tibbiyotining  imkoniyatlarini  yaxshi