I. S. Sodiqov avtomobil yo‘llarining transport-ekspluatatsion ko‘rsatkichlari toshkent

Avtomobillar harakat sharoitini baholash

Avtomobillar harakat sharoitini baholash taklif etilgan baholash mezonlari asosida amalga oshiriladi. Taklif etilgan baholash mezonlarining hamma shartlarini qoniqtiradigan ko‗rsatkich avtomobillar harakat tezligi hisoblanadi. Avtomobillar harakat tezligi, avtomobillarning manzilga etib borish integral imkoniyati, yo‗lning xavfsizlik koeffitsienti va yoqilg‗i sarfi ko‗rsatkichlarini aniqlashda umumiy qo‗llaniladigan ko‗rsatkich hisoblanadi.

Avtomobillar harakat tezligi orqali harakat sharoitini baholashda hisobiy tezlikning ta‘minlanganlik koeffitsienti ko‗rsatkichidan foydalanish maqsadga muvofiq bo‗ladi. Hisobiy tezlikning ta‘minlanganlik koeffitsienti yil davrlarida transport oqimi, havo–iqlim va yo‗l sharoitlaridan kelib chiqib, oqim haqiqiy maksimal tezligining etalon sharoitdagi hisobiy harakat tezligiga nisbati orqali aniqlanadi:
^Kh.t.t^=Vhaq.max^/Vhis ^(7.7)
Bunda V_haq.max – transport oqimining haqiqiy maksimal tezligi, km/soat; V_his – etalon yo‗l sharoitidagi hisobiy tezlik, bu V_his=120 km/soat qabul qilingan.
Avtomobil yo‗llaridan foydalanishda yilning har qaysi mavsumida havo– iqlim sharoitining avtomobillar harakat sharoitiga ta‘sirini aniqlashda P_mav ko‗rsatkichi kiritilgan. P_mav har qaysi davr uchun quyidagi formula asosida topiladi:

h.t.t mav n
P_mav=((1–K^mav )T K )/365 (7.8)

h.t.t
Bunda K^mav
– yo‗lda hisobiy tezlikning ta‘minlanganligi mavsumiy

koeffitsienti; T_mav – yil mavsumining davomiyligi, sutka; K_n – yil davrlarida harakat jadalligining notekislik koeffitsienti.
Hisobiy tezlikning ta‘minlanganligi koeffitsienti mavsumiy qiymatlari quyidagi ifodadan aniqlanadi:

_K мав
n

1
 P (x , x
, x ...x
)(t ⁱ  t ⁱ )K

n
х.т.т
 i
i1
1 2 3 n 1
2 хис.тез_i
(7.9)

Bunda n–u yoki bu davr davomiyligi, soat; R_i–noqulay meteorologik

hodisalarning yuzaga kelish ehtimoli va ularning yig‗indisi;
^{t i} – noqulay

1

1
meteorologik hodisalarning ta‘siri davomiyligi va ularning yig‗indisi, soat; ^{t i} –

ta‘sirdan keyingi davomiyligi, soat;
^К_{хис.тез} – har qaysi hodisa uchun hisobiy

i
tezlikning ta‘minlanganlik koeffitsienti.
Avtomobillar harakat tezligiga transport oqimi holatining ta‘sirini baholashda tadqiqotlar natijasida aniqlangan oqim maksimal tezligini aniqlash formulasidan foydalaniladi.
Avtomobillar harakat sharoitini baholashda hudud–havo iqlim sharoitining ta‘sirini hisobga olish uchun yillik texnik tezlik formulasidan foydalanildi:

 