I боб. Жиноят Кодексининг вазифалари ва принциплари

139-модда. Туҳмат
Туҳмат қилиш, яъни била туриб бошқа шахсни шарманда қи­ладиган уйдирмалар тарқатиш, шундай ҳаракатлар учун маъму­рий жазо қўлланилганидан кейин содир этилган бўлса, -
энг кам ойлик иш ҳақининг икки юз бараваригача миқдорда жа­рима ёки икки йилгача ахлоқ тузатиш ишлари билан жазоланади.
Нашр қилиш ёки бошқача усулда кўпайтирилган матнда ёхуд оммавий ахборот воситалари орқали туҳмат қилиш -
энг кам ойлик иш ҳақининг икки юз бараваридан тўрт юз баравари­гача миқдорда жарима ёки икки йилдан уч йилгача ахлоқ туза­тиш ишлари ёхуд олти ойгача қамоқ билан жазоланади.
Туҳмат:
а) оғир ёки ўта оғир жиноят содир этишда айблаб;
б) оғир оқибатлар келиб чиқишига сабаб бўлган ҳолда;
в) хавфли рецидивист томонидан;
г) ғаразгўйлик ёки бошқа паст ниятларда қилинса, -
уч йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.

1. Жиноят объекти шахснинг шаъни ва қадр-қиммати ҳи­собланади.

2. Объектив томондан жиноят бошқа шахсни об­рўсизлан-тирадиган ёлғон, уйдирмаларни тарқатишда ифодала­нади.
Туҳмат қилиш мақсадида уйдирмалар тарқатиш де­ганда, уларни ҳеч бўлмаганда бир кишига исталган шаклда (оғ­заки, ёзма равишда, телефон орқали, компьютер ва Интернет ёр­дамида) етказишни тушуниш зарур.
4. Уйдирма деганда, уйдирмачи томонидан амалда мавжуд бўлмаган ёки сохталаштирилган ҳодисаларни тушуниш керак.
5. Рост бўлган, лекин шахсни обрўсизлантирадиган маълумот­ларни тарқатиш туҳмат таркибини вужудга келтир­майди.
6. Туҳматдаги уйдирмалар мутлақо ёлғон ёхуд кишини об­рўсизлантирадиган бўлиши лозим. Суд ҳар бир алоҳида олинган ҳолатда маълумотларни ёлғон ёхуд шахсни обрўсизлантирганлиги ма­саласини ҳал қилиши керак.
7. Жиноят бошқа кишини обрўсизлантирадиган ёлғон уйдирма­ларни била туриб, ҳеч бўлмаганда бир кишига етказилган ҳолатда тугалланган деб топилади.
8. Шарҳланаётган модда бўйича жиноятни квалификация қи­лиш учун айбдор илгаридан ўзи тарқатаётган уйдирмаларнинг ёлғонлигини билиши муҳим.
9. Нашр қилиш ёки бошқача усулда кўпайтирилган мат­нда ёхуд оммавий ахборот воситалари орқали туҳмат қилиш деганда, китоб, журнал, газета, варақа ва бошқа асарлардаги ёхуд радио, телевидение, видео тасвирлари ва ҳока­золар орқали қилинган туҳматни тушуниш керак.
10. (Оғир ва ўта оғир жиноятлар тўғрисида ЖК 15-моддаси­нинг шарҳига қаранг).
11. Оғир оқибатлар деганда, жабрланувчининг ўзини ўзи ўлдиришини, унинг руҳий касалликка чалиниши ва ҳоказоларни тушуниш лозим.
12. (Хавфли рецидивист тушунчаси тўғрисида ЖК 34-моддаси­нинг шарҳига қаранг).
13. (Ғаразли ёки бошқа паст ниятлар тушунчаси тўғрисида ЖК 97 ва 133-моддалари шарҳларига қаранг).
14. Субъектив томондан жиноят тўғри қасддан содир эти­лади.
15. Жиноят субъекти 16 ёшга тўлган шахс ҳисобланади.