I боб. Жиноят Кодексининг вазифалари ва принциплари

140-модда. Ҳақорат қилиш
Ҳақорат қилиш, яъни шахснинг шаъни ва қадр-қимматини бе­одоблик билан қасддан таҳқирлаш, башарти, шундай ҳаракатлар учун маъмурий жазо қўлланилгандан кейин содир этилган бўлса, -
энг кам ойлик иш ҳақининг икки юз бараваригача миқдорда жа­рима ёки бир йилгача ахлоқ тузатиш ишлари билан жазоланади.
Нашр қилиш ёки бошқача усулда кўпайтирилган матнда ёхуд оммавий ахборот воситалари орқали ҳақорат қилиш -
энг кам ойлик иш ҳақининг иккиюз бараваридан тўрт юз баравари­гача миқдорда жарима ёки бир йилдан икки йилгача ахлоқ туза­тиш ишлари билан жазоланади.
Ҳақорат қилиш:
а) жабрланувчини ўз хизмат ёки фуқаролик бурчини бажа­риши муносабати билан боғлиқ ҳолда;
б) хавфли рецидивист томонидан ёки туҳмат қилганлиги учун илгари судланган шахс томонидан қилинган бўлса, -
энг кам ойлик иш ҳақининг тўрт юз бараваридан олти юз баравари­гача миқдорда жарима ёки икки йилдан уч йилгача ахлоқ туза­тиш ишлари ёхуд олти ойгача қамоқ билан жазоланади.

1. Жиноят объекти - шахснинг шаъни ва қадр-қиммати.

2. Объектив томондан жиноят шахснинг шаъни ва қадр-қим­матини беодоблик билан қасддан таҳқирлашдан иборат.
3. Шахснинг шаъни ва қадр-қимматини беодоблик билан қасддан таҳқирлаш жабрланувчига нисбатан содир этилган ҳар хил ҳаракатларда, масалан, уят гаплар билан сўкиш, турли ҳақо­ратли сўз ва ибораларни ёзиш, бетга тупуриш, тан аъзолари билан ах­лоқсиз ҳаракатлар ёки имо-ишоралар қилиш ва ҳоказоларда ифо­даланади.
4. Жиноят таркиби мавжуд бўлиши учун шахснинг шаъни ва қадр-қимматини таҳқирлаш, уятсиз шаклда ифодаланган бўлиши зарур.
Уятсиз шаклда деганда, ҳар бир муайян ҳолатда суд томо­нидан белгиланадиган, кишилар ўртасидаги умумэътироф этилган хулқ-атвор қоидаларига зид равишда, бузуқ кўринишда ифодаланган шахсга салбий баҳо бериш тушунилади.
5. Шахснинг шаъни ва қадр-қимматини таҳқирлашга қаратил­ган уятсиз ҳаракатларни содир этиш вақтидан бошлаб жиноят ту­галланган деб топилади.
6. Ҳақорат қилиш шахснинг соғлиғига зарар етказиш билан боғлиқ бўлган ҳолатларда содир этилганда, айбдорнинг ҳаракат­лари жиноятлар мажмуи бўйича квалификация қилинади.
7. Нашр қилиш ёки бошқача усулда кўпайтирилган мат­нда ёхуд оммавий ахборот воситалари орқали ҳақорат қилиш ЖК 140-моддасининг 2-қисми бўйича жиноий жазога тортилади (ЖК 139-моддасининг шарҳига қаранг).
8. Ҳақорат қилиш жабрланувчининг ўз хизмат ёхуд фуқа­ролик бурчини бажариши билан боғлиқ бўлса, ЖК 140-мод­даси 3-қисмининг “а” банди бўйича квалификация қилинади (ЖК 37-моддасининг шарҳига қаранг).
9. Ҳақорат қилиш хавфли рецидивист, яъни илгари ҳақо­рат учун судланган шахс томонидан содир этилганда, шунин­гдек, илгари туҳмат учун судланган шахс томонидан қилинган ҳақорат ЖК 140-моддаси 3-қисми “б” банди бўйича квалифика­ция қилиниши керак.
10. Субъектив томондан жиноят тўғри қасддан содир эти­лади.
11. Жиноят субъекти 16 ёшга тўлган шахс ҳисобланади.