Hozirgi zamon tabiiy fanlar konsepsiyasi

Yumshoq tanlilar yoki mollyuskalar tipi — M olluska. 
Yumshoq tanlilar 
turlarining ko'pligi jihatdan bo‘g‘imoyoqlilardan keyin ikkinchi o ‘rinda tu- 
rib, 80 000 ga yaqin tum i o 'z ichiga oladi. Ularning ko‘pchiligi chuchuk va 
sho‘rlangan suvlarda yashaydi. Moluskalar nihoyatda polim orf tuzilishga ega. 
Yetilgan molluskalar tanasining o'lcham i 1 mm dan 17 m.gacha borishi 
m um kin. Ularning tanasi segmentlashgan, oyoqlari bo'lm aydi va tashqi 
tom ondan chanoq bilan qoplangan . Ularda ham oiganlar sistemasi b o ‘lib, 
ovqat hazm qilish sistemasi bukilgan naychasidan iborat. Nafas olish sistem a­
si teri osti jabralaridan tuzilgan. Qon aylanish sistemasi ochiq, yuragi qorincha 
va bitta yoki 2 ta b o ‘lm achadan tashkil topgan. Qon tarkibida gem otsianin, 
b a’zan gemoglabin bo'ladi. Nerv sistemasi 5 juft gangliydan tuzilgan.
K o'pchilik m olluskalar ayrim jinsli bo'lib, tuxum qo'yib ko'payadi. U lar 
orasida germ ofraditlari ham bor.
Bu tip 5 ta sinfga bo'linadi. M olluskalaming turlari (ustritsalar, m idiy- 
lar, osm inoglar va boshqalar) ni oziq-ovqatda ishlatish mum kin.
Ignatanlilar tipi — Echinoderm ata. 
Ignatanlilarga 6000 tu r kiradi. U lar 
dengiz va okeanlarda yashaydi. U larning k o 'p tarqalgan vakillariga dengiz 
tipratik an lari, dengiz yulduzlari va goloturiyalar kiradi.Ignatanlilar ta n a ­
si radial sim m etriyalar tuzilishiga ega bo'lib, uch qavatdan tuzilgan. Em - 
brionning rivojlanish davrida ularda ikkilamchi og'izning hosil bo'lishi 
kuzatilib, shu sababli ular ikkilamchi og'izlilar ham deb ataladi.
Ignatanlilam ing teri qavati biriktiruvchi to 'q im a va epidermiss qavatidan, 
skeleti ohak plastinkasidan tashkil topgan. Ovqat hazm qilish sistemasi 
ichak naychasidan tuzilgan. Ichakdagi ovqat ferm entlar ta ’sirida hazm bo'ladi. 
N afas olishi teri jabralari yordam ida bo'ladi. O chiq dengiz suvi u lar uchun 
“q o n ” vazifasini o 'tay d i. A na shu suv yordam ida oziq m o d d alar ular 
tanasining barcha qism iga yo'naltiriladi. N erv sistemasi jud a sodda tu ­
zilgan bo'lib, ulard a gangliylar bo'lm aydi. Rivojlanishi m etam orfoz yo'li 
bilan bo'ladi. Ignatanlilar boshqa um urtqasiz hayvonlardan farq qilib, ik­
kilam chi og'izlilar hisoblanadi. C hunki ularning birlam chi og'izlari gastrul- 
yatsiya davrida anal teshigiga aylanib ketadi va yangi ikkinchi og'zi qorin 
to m o n id a paydo bo 'ladi.
U larning b a ’zi bir oziq-ovqatga ishlatiladigan vakillarini (trepangitlar, 
m idiylar) e ’tiborga olm aganda am aliy aham iyati deyarli yo'q.