«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

Ayirish tizimi kasalliklarining asosiy sindromlari: 
1.Siydikdagi o’zgarishlar, ya’ni siydik miqdori, rangi, zichligi, oqsil
miqdori, shakilli elementlar va boshqa ko’rsatkichlarining o’zgarishi. 
- oliguriya - siydik ajralishining kamayishi bo’lib, o’tkir nefrit, 
nefroz, isitma paytlarida va yurak kasalliklarida kuzatiladi. 
- anuriya - siydik ajralishining mutlaqo yo’qolishi, og’ir kechuvchi 
nefritlar, qovuq buyinchasi spazmi, siydik yo’li yoki tashqi kanalning 
bekilib qolishi paytlarida kuzatiladi. 
- poliuriya - siydik ajralishining ko’payishi, surunkali nefritda, 
nefrosklerozda, shishlar so’rilayotgan paytlarda kuzatiladi.
- pollakiuriya - kam-kamdan tez-tez siydik ajratish bo’lib, siydik 
yo’llarida tosh paydo bo’lgan paytlarda kuzatiladi. 
- ishuriya - siydik yo’lida tosh, chandiq yoki o’smalar paydo 
bo’lganda siydik ajrata olmaslik. 
- nikturiya - kunduzgiga qaraganda kechasi ko’proq siydik ajratish. 
- proteinuriya - siydikda albuminlarning paydo bo’lishi. 
Fiziologik 
proteinuriya
bo’g’ozlik, qon qo’yish, tuxum berish, stresslar paytida 
kuzatilishi mumkin. Patologik proteinuriya nefrozlar, o’tkir va surunkali
nefritlarda kuzatilishi mumkin. 
- glyukozuriya - qandli diabet va kanalchalar kasalliklarida 
kuzatiladi.
Siydikning dastlabki porsiyasi qizil bo’lsa, siydik chiqarish 
kanalidan, siydikka qon aralashgan bo’lsa buyrakda va siydikning oxirgi 
porsiyasi kizg’ish bo’lsa qovuqdan qon ketishi bo’lishi mumkin. 
2. 
Shishlar paydo bo’lishi
. Shishlar nefrozlarda va ba’zan 
nefritlarda yurak shishlariga nisbatan tezlik bilan paydo bo’ladi. Bosh, 
qovoq ostida, ko’krakda tarqaladi. Bosh miyada shishlar paydo bo’lsa 
eklampsiya, hazm kanalidagi shishlar ich ketishi, o’pka shishida 

---

84 
nafasning kiyinlashishi, hansirash kuzatiladi. Buyrak shishlari yumshoq, 
xamirsimon konsistensiyada bo’ladi. 
3.