«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

Tashxisi.
Anamnez, klinik belgilar va laborator tekshirish 
natijalariga asoslanadi. Gepatitni jigar sirrozi, gepatoz, xolesistit va 
xolangitlardan farqlash lozim. 
Har qanday holatda ham etiologik omillar hisobga olinadi. Jigar 
sirrozida tana harorati ko’tarilmaydi, jigarning konsistensiyasi 
qattiqlashadi, taloq kattalashadi va sistit rivojlanishi mumkin. 
O’tkir gepatit gepatozdan etiologik omillariga, kasallikning kechish 
darajasiga va tana haroratining o’zgarishiga ko’ra farqlanadi. Surunkali 
gepatitni gepatozdan farqlash qiyin. Yog’li gepatoz paytida taloq 
kattalashmaydi. 
Davolash.
Kasallikning sabablari bartaraf etiladi. Jigarning 
yallig’lanishiga sabab bo’ladigan yuqumli va parazitar kasalliklar 
etiotrop usul yordamida davolanadi. Sifatsiz oziqalar rasiondan chiqarib 
tashlanadi, yog’li oziqalar berish kamaytiraladi. Yuqori sifatli va 
vitaminlarga boy pichan, silos, senaj, donlar yormasidan tayyorlangan 
atala, ildizmevalilar, sabzi, kartoshka kabi oziqalar tavsiya etiladi. 

---

80 
Itlarga qaynatilgan gusht, baliq, tvorog, kartoshkali va suli bo’tqasi, 
mevalar sharbatidan iborat diyeta tavsiya etiladi. Qandga boy oziqalarni 
berilishi chegaralanadi, chunki ular jigarda lipogenezni kuchaytirishi 
mumkin. 
Medikamentoz davolash jigar xujayralarida modda almashinuvlarini 
yaxshilovchi vositalarni (gepatoprotektorlar), yallig’lanishga qarshi va 
immuno-deprissiv ta’sirga ega bo’lgan preparatlarni qo’llashdan iborat 
bo’lishi kerak. 
Gepatoprotektorlar sifatida – 
Liv–52
(og’iz orqali: qoramollarga 10-
12 tabletka, italar va mushuklarga – 1-2 tabletkadan bir kunda 3 marta), 
essensial
(og’iz orqali: it va mushuklarga – 1 tabletkadan kuniga 3 
marta), lipoyevaya kislota (lipomid) (og’iz orqali: kata hayvonlarga – 
0,5-0,7 mg/kg, cho’chqa, qo’y va echkilarga – 0,80,9 mg/kg, itlarga – 
1,0-1,5 mg/kg), 
karsil
(og’iz orqali – 0,5 mg/kg bir kunda 3 marta) A, E, 
S, K, B
1
, B
6
, B
12 
vitaminlari, kokarboksilaza kabilar talab etilgan 
dozalarda qo’llaniladi. Davolash kursi 15-30 kun. 
Tokaferol antioksidant ta’sirga ega bo’lib, jigarda yog’li distrofiya 
rivojlanishining oldini oladi. Bu maqsadda antioksidantlardan: diludin 
va santoxin preparatlaridan 2,5 mg/kg dozada ishlatish mumkin. 
Askorbin kislotasi ta’sirida jigardagi retikulogistiositar hujayra-
larning fagositoz qobiliyati, vikasol ta’sirida esa jigarda sintezlanadigan 
va qonning ivishi uchun zarur bo’lgan protrombin va prokonvertinlar 
miqdori oshadi. Tiamin ta’sirida sut va pirouzum kislotalaridan 
uglevodlar sintezlanishi va glyukozaning fruktozaga o’tishi tezlashadi va 
qondagi qand miqdori boshqariladi. 
Piridoksin jigarda aminokislotalarning dekarboksillanish va 
dezaminlanish jarayonlarida qatnashadi. 
Siankobalaminning og’iz orqali yoki muskul orasiga yuborilishi 
qon ishlab chiqarilishini yaxshilash bilan bir qatorda, jigarning 
detoksikasiyalovchi funksiyasini oshiradi. Vitaminoterapiya 15-30 
kunga belgilanadi. 
Ammiakni neytrallash maqsadida 0,5-1 g/100 kg dozada glyutamin 
kislotasi tavsiya etiladi. Surunkali gepatitni davolashda o’t haydovchi 
dorilardan oksafenamid, allaxol, magniy sulfat qo’llaniladi.
33. Otga. 
Rp.: Sal. Carolini factitii 600,0 
D.S. Oqiz orqali. 50 grammdan kuniga 2 marta 6 kun davomida suv
bilan ichirish uchun. 

---

81 
34. Qo’yga. 
Rp.: Natrii sulfatis 30,0 
M.f. pulvis 
D.t.d.N 6 
S. Og’iz orqali. Kuniga 1 o’ramdan 2 marta 3 kun davomida.