O’zgaruvchilar

Noravshan bilimlar va ular ustida amallar

1. 
   Noravshan bilimlar
   

Endu intelektuai tizimlarni yaratishda muhim hisoblangan noravshan bilimlarni tasvirlash muammosiga to’xtalamiz. Noravshan bilimlar ozining tabiyatiga ko’ra turlicha bo’lishi mumkin va shartli ravishda quyidagilarga bo’linadi: noto’g’rilik, noaniqlik, nobirqiymatlilik, ya’ni ular ixtiyoriy norashanlik bo’lib, ular orasida qat’iy chegara mavjud bo’lmaydi [1, 14, 15].

NTlar nazariyasi - bu shunday ma’noni anglatadiki, bunda klassik matematika va haqiqiy olamda uchraydigan noaniqliklarning yaqinlashish yo’liga qadam tashlanadi, insoniyatning fikrlash va anglash jarayonlarini yaxshi tushunish niyati amalga oshadi.
Obyektlar to’plami va majmuasi matemtikada asosiy tushunchalar hisoblanadi. Lekin insonda shunday bilimlar va tashqi olam bilan shunday aloqalar mavjudki, ularni klassik ma’noda to’plam deb atash mumkin emas. Bunday bilimlar to’plamini (yoki to’plamostini) «noravchanli to’plamlar (yoki to’plamostilari)» deb hisoblanadi. Bu to’plamlar noravshan chegarali sinflar bo’lib, “elementning sinfga tegishli” qoidasidan “elementning sinfga tegishlimas” qoidasiga keskin tarzda emas, balki asta-sekinlik bilan o’tiladi. Mohiyat nuqtai -nazaridan insonning fikrlashi klassik ikkiqiymatli yoki ko’pqiymatli mantiqga emas, balki chin qiymatli noravshan mantiqga, notavshan aloqali va noravshan xulosalash qoidalariga asoslanadi.
Oxirgi vaqtlarda noravshan boshqarishda NTlar nazariyasini qo’llash ancha faol va natijali tadqiqot sohalaridan biri hisoblanadi. Ta’kidlash joizki, sifatli bilimlarni shakllantirish va ayniqsa, sun’iy intellekt tizimlarida, shuningdek, exspert tizimlarda exspertlar bilan tabiiy tilda ishlash jarayonida lingvistik noaniqlilklar bilan bog’liq jihatlar boyicha tadqiqotlar faollashdi.

2.