|
ОҲАНРАБОДАЙ (КАБИ, СИНГАРИ)
Ўзига тортмоқ.
Ўзига жалб этувчи, бутун диккат-эътиборни
тортувчи одам ёки бошка нарсаларга нисбатан.
Ҳиндда сизни пханрабодай
ўзига тортган
яна бир сиймо
168
www.ziyouz.com kutubxonasi
Хисрав Дехлавийдир (П. Қодиров. Юлдузли тунлар). Тахт хою
хаваси, хокимлик нияти Шох Шужоъ билан Шох Махмудни
охаирабодай
ўзига тортиб
, ўй-хаслларини чунонам камраб ол-
дики, кечаларни пинхона бедор ўтказишарди (М. Али. Улуғ сал-
танат). Секри тоғининг сарин шабадаси, мовий кўлнинг салқини,
Боғи Фатхдан кайнаб чиқиб турган булоқнинг зилол суви ва бир
Эмас, икки ўғли туғилган жойлар уни
ўзига
оханрабодай
тор-
тарди
(П. Қодиров. Ҳумоюн ва Акбар). Аждаров эшикни очиш-
дан олдин ойнадан бошини чиқариб пастга, пишқириб оқаётган
сойга каради, пастдаги сув уни оханрабодай
ўзига тортди
(И. Зойир. Қисмат ўчи). Бу қувончли, серзавқ юмуш нафақат
маликаларни, балки бошқа амиру лашкарбошилар хотинлари ва
фарзандларини \ам оханрабодай
ўзига тортди
(М. Али. Улуг
салтанат). Бунинг натижасида бадиий асар тилига бўлган муно-
сабат хам турланиши, тилнинг кеча
ўзига
оханрабодек
торт-
ган
сифатлари бугун ё эртага ўз жозибасини йўқотиши мумкин
(У. Ҳамдам. Қодирийнинг хизмати нимада?). Мени холамнинг
хонадонига оханрабодек
тортадиган
нарса - китоблар эди
(X. Даврон. Олис болаликдан қолган хотира).
О Ҳ У
ОҲУДАЙ (КАБИ, СИНГАРИ, МИСОЛИ)
Чаққон, тутқич бермас; учмоқ, елмоқ,
енгил ва тез харакат
қилмоқ;
ҳуркак,
нозик. Асосан, аёллар ҳақида.
Қора, шириндан келган, охудай
чаққон
Чанд биби Ҳумоюнга
тегмасдан олдин қанчалик шўх ва қувноқ эди! (П. Қодиров.
Ҳумоюн ва Акбар). Илгарилар ҳуркович охудек
тутқич бермай-
диган
Робия ҳозир алланечук ювош бўлиб қолган эди (П. Қо-
диров. Юлдузли тунлар). У шундай деб югурди. Оху мисоли ен-
гил
учиб бораркан,
оркасига ўгирилиб: «Хайр, Жалил муал-
лим. Соғ ўлинг!» деди (М. Ҳазраткулов. Кўккўл). Шундай деб,
Фарида хуркак охудек бир сапчиб кўздан гойиб бўлди (И. Зо-
йир. Қисмат ўчи). Оху каби
ҳуркак
юрагим билан Омонат бу
дунёга кираман (М. Эгамбердиева. Гулбарг). Оҳудек эркин
югуриб юрган қиз биринчи бор хукуксизлик ва қийналиш искан-
жасида колган, на она ва на отага, на Зулфиқору Завракка шико-
ят қила олар, лекин ўзини ҳамма вақт мамнун кўрсатишга ури-
нар эди (Мирмуҳсин. Меъмор). Ҳайратга тушмасман бу ҳолдан
сира, Дунё бу - қувғинди охудай
елар
(А. Орипов. Хотирот).
169
www.ziyouz.com kutubxonasi
п
П А Н Ж А
БЕШ ПАНЖАДАЙ
Мукаммал, икир-чикиригача
билмоқ;
ҳар гарафлама билин-
ган,
аён.
БЕШ ҚЎЛДАЙ
вариантига караганда кам кўлланади.
Энди бутун табиатини беш панжамдай
билиб олдим,
дега-
нида, мутлак кутилмаган фазилати ёки феъл-атворига дуч ке-
либ, қатто эсанкираб колади (А. Абдуллаев. Дард). Баҳор ўтган
муддат ичида севгилиси сийратини беш панжасидай
билиб олди
(А. Абдуллаев. Дард). Закот бобидаги барча таомил, ... тартиб
каминага беш панжамдай
аён
(Ойбек. Навоий). Ҳазрат эса бу
ердаги ҳар туп дарахт, ҳар бир гиеҳни беш панжасидай
билади
(А. Абдуллаев. Ҳазрати Аттор).
П А Р
(БАМИСОЛИ) ПАРДАЙ (КАБИ, СИНГАРИ)
1.
Енгил.
Нарса вазнининг ҳаддан ташқари озлиги ҳакида.
Мунча ҳур!.. Пар каби
енгил
капалак (Шукрулло. Кафансиз
кўмилганлар). Башараси, соч-соколи кўринмас бир соме тепага
бокиб ниманидир сўрар, Шайх жавоб ўрнига пардай
енгил
қогоз
ташлаб, ковоғини уйиб ўтираверармиш (С. Сиёев. Яссавийнинг
сўнгги сафари). Туя жунидан кавилган пардай
енгил,
иссик кўр-
пани тепиб ташлаб, каддини ростлади (С. Сиёев. Яссавийнинг
сўнгги сафари). Вой боласи тушмагур, бу боткоқда пардек
енгил
одам юролмайди-ю, оғирлиги неча тонна келадиган тракторга
йўл бўлсин (С. Аҳмад. Уфк). Абдул Маҳак пардай
енгил
кўрпа-
чага чўккалади (Э. Самандар. Султон Жалолиддин).
2.
Енгил.
Инсоннинг руҳан эркин, тетик, енгил ҳолати
ҳақида.
Аудиторияда хам ўзини пардек
енгил
ҳис килар, ўкиётган
маърузалари илгаригиларидан жўшкинлиги, ҳарорати билан
ажралиб турарди (У. Ҳамдам. Сабо ва Самандар). Сабо Саман-
дар билан учрашувдан пардек
енгил
бўлиб уйқуга кетди (У. Ҳам-
дам. Сабо ва Самандар). Биродарлар, пардай
енгил
бўл-
дим! (Т. Мурод. От кишнаган окшом). Баъзи-баъзида, енгилроқ
170
www.ziyouz.com kutubxonasi
зиёфат куриб, енгилроқ мусаплас ичиб, кайфиятлари ҳам пардай
енгия
тортиб колган кезларда, Ошнонинг кўнгли баттар иярди-
да, Назар жура, дер эди, сен бор экансан - юким ерда колмагай
(М. М. Дўст. Лолазор). Ҳамида бонунинг юмуқ кўзлари чараклаб
очилди. Назарида, шифт ва деворлар лопиллаб юриб кетаёт-
гандай кўринди. Узининг танаси эса пардай
енгил
бўлиб колди
(П. Кодиров. Ҳумоюн ва Акбар).
3.
Тўзгимоқ,
майдаланиб, ҳар томонга бетартиб таркалмок
Конкрет ва мавҳум нарсаларга нисбатан.
Назарида, факат кийим алмашингани эмас, идорадаги тўс-
тўполон, Қодиржоннинг писмиқпиги-ю, кўчада учратган Насим-
нинг ҳакикатпарастлиги учун ҳам, ҳатгоки кутилмаганда пардай
тўзшган
қор учун ҳам Зуҳра айбдор эди (О. Мухтор. Эгилган
бош). Телефон дастагини илгакка осдими-йўқми - билмайди.
Унинг хаёллари пардай
тўзгиди
(М. Ҳазратқулов. Севги сози).
Дунёга
тўзгидинг
бамисоли пар, На салжук, на Чингиз килмади
шафкат (А. Орипов. Арманистон). Рисолатнинг оҳуники каби
ҳимоя излаб, шафкат тилаётган чиройли, маъсума кўзларига
нигоҳи тушиши билан ажралишга оид хаёллари пардай
тўзирди
(Қ. Кенжа. Тошкин).
П А Р В О Н А
П АРВОНАДАЙ (КАБИ, СИНГАРИ)
Айланмоқ, айланиишоқ, талпинмоқ,
ўзини урмок;
ёнмоқ,
куймоқ.
Меҳрибонлик ёки хушомадгўйлик ва ёки бошка максад
билан бирон объектга интилган, унинг атрофида гирдикапалак
бўлган одам ёки бошка нарса ҳақида.
Лекин чиқиб кетаётганларида ҳаммалари энди Ҳумоюннинг
атрофида парвонадай
айланиб,
янги иноятлар умидида кўзлари
тама билан ёнганини Бобур кўриб колди (П. Қодиров. Юлдузли
тунлар). Лекин казо яқинлигини сезган бошка маслаҳатгўйлар
ҳам Амир Темур атрофида парвонадай
айланишмоқда эди
(П. Қодиров. Шоҳруҳ ва Гавҳаршод). Гарчанд маърифатли
мурғак кўнгли илму зиё сари парвонадек
талпиниб турса-
да, такдир унга на Бухорои шариф мадрасаларида, на Багдод
байтулҳикмаларида таҳсил кўрмоқликни насиб этди (X. Сул-
тон. Бобурийнома). Офарин, бағрингга олдинг онадек,
Таппиниб
мехрингга биз парвонадек (Ж. Камол. Қуёш чашмаси). Пар-
вонадек жонимдан минг ўргулади, Сени ўйлаб бағрим тилим-
тилим мснинг (М. Юсуф. Соғинч сатрлари). Уйку оғушида ҳозир
барчаси, парвонадек гир-гир ёлғиз ачаси (Миртемир. Ача).
Эрк дея аталган табаррук шамга Интилдинг бир умр парвона
171
www.ziyouz.com kutubxonasi
бўлиб. Парвонадек
куйиб ўртанган
жоним - Ўзбекистоним
(Э. Воҳидов. Ўзбекистон).
Ёнарман
тонггача парвонадек Шаъ-
ми чироғингда (Ж. Камол. Соғиниш).
П А Т Н И С
Do'stlaringiz bilan baham: |
