Hodisa Olinadigan foyda ( X), ming so`m

bu yerda:
V – variatsiya koeffitsient, (%);
– o`rtacha kvadratik farqlanish;
– o`rtacha kutilayotgan qiymat.
Investitsiya riski va u bilan bog‘liq yo‘qotishlar ehtimolini aniqlashning quyidagi bir necha usullari mavjud:
1) Obyektiv usul, bu loyihada bo‘lish ehtimoli bo‘lgan yo‘qotishlar va ularning davr oralig‘ining aniqligidir.
Bu oraliqni aniqlash risk darajasini kamaytirishga yordam beradi.
Yo‘qotishlar oralig‘i quyidagi formula bilan aniqlanadi:

Bu yerda, Y – yo‘qotishlar oralig‘i darajasi;
YX – yo‘qotishlarga olib keluvchi holatlar soni;
S – statistik tahlil qilinayotgan holatning umumiy soni.
2) Subyektiv usul, bunda investitsiya loyihasidagi barcha me`zonlar bo`yicha ma`lumotlar tahlil qilinishi lozim. Bu usul riskni tahlil qiluvchi ekspertlarning, moliyaviy maslahatchilarning malaka darajasiga asoslanadi. Bu usulda ko`rilishi mumkin bo`lgan zararlar ehtimolini ikkita me`zon yordamida baholashga asoslangan:
a)kutilayotgan o`rtacha qiymat;
b)ehtimol qilingan natijaning o`zgaruvchanligi.
___________________________________________________________________________________
Kutilayotgan o`rtacha qiymat – mavjud qiymatlarga son jihatdan o`rtacha ta`rif beradi va biror bir loyihaga qo`yilgan mablag` tomoniga yoki foydasiga yondashishga yo`l qo`ymaydi. Shuning uchun investitsiya loyihasi bo`yicha qaror qabul qilishdan oldin ehtimol qilingan natijaning o`zgaruvchanlik darajasini aniqlab olish lozim.
Olinishi mumkin bo`lgan natijalarning o`zgaruvchanlik darajasi kutilayotgan natijaning o`rtacha qiymatidan qay darajada farq qilishini ko`rsatadi.
Buni aniqlash maqsadida ikki xil matematik mezon qo`llaniladi. Bular dispersiya va o`rtacha kvadratik farqlanishdir.

__________________________________________________________________________________________________________________________
Misol. Faraz qilaylik, investitsiyaga yo‘naltirilgan mablag‘ bo‘yicha 200 holatdan 80 holatda 25 ming so‘m foyda olmaslik mavjud. Bunda yo‘qotishlar oralig‘i darajasi (80:200)=0,4 ni tashkil etadi.
Investitsiya loyihasi bo‘yicha oraliq yo‘qotishlar darajasi va u bilan bog‘liq risk darajasi juda yuqori chiqishi mumkin, ya’ni yo‘qotishlar oralig‘i darajasi O