Hayrat ul-abror

www.ziyouz.com
кутубхонаси
8
Ey Xudo, uning qanday haqqi bo‘lgan bo‘lsa, sen nasib etib, u Senga do‘st bo‘lishdek martabaga 
ham erishdi. Shu bilan birga bu sifat g‘amli anjumanda, g‘am emas, motam yig‘inida uni butun Olamga 
shafe’ etib, so‘zlariga esa lutfingni tobe’ etgaysen.
Kelgusida gunohkor bandalarni so‘roq qilish vaqtida uning istagiyu O‘zingning karamingni egizak 
qilgaysen! Uning ummatlaridan biron guruh oldingga kelsa, hammasiga jazo - choh va do‘zax bo‘lsa, 
umrida qo‘lidan bir ish kelmagan, bundan tashqari yo‘l qo‘ygan xatosi dinga xalal yetkazish bo‘lgan, 
g‘am-andux o‘tidan jonlari tashvishda qolgan, itoatsizlik tufayli yuzlari qaro bir qavmini u jazodan xalos 
etishni istasa, uning ko‘ziga men - osiyni ham uchratgaysen!

---

Алишер Навоий. Ҳайратул-аброр (насрий баёни) 
www.ziyouz.com
кутубхонаси
9
 
 
VI TO‘RTINChI MUNOJOT
 
Vasf karam daryosi haqida bo‘lib, inoyat nasimi esgach, mavjga kirsa, itoatsizlik xas va 
xashaklarini qirg‘oqlarga chiqarib tashlaydi va gunoh tog‘idan langar tashlaganlarning sust 
yuradigan kemasini bir dona pat yoki somon parchasidek maqsad sohiliga yetkazadi 
Ey Alloh, karaming oldida gunoh tog‘i bir dona pat yoki somon parchasidek yelga uchgaydir. Somon 
tog‘-tog‘ qilib uyulgan bo‘lsa ham, yel oldida qanday qilib maqtanishi mumkin! Butun dunyo xalqi agar 
bir xatoga yo‘l qo‘ysa, yoki bir aybli ish qilib, taqdirini qora qilsa, .taqdirini oq qilish Senga oson bo‘lib, 
amringda biron nuqson bo‘lishi mumkin emas.
Tun tun bo‘yi o‘zicha o‘yin xangomasini ko‘rsatib, dunyo kishilarining a’mollarini ham qora qiladi. 
Lutf quyoshi chiqishiga izn berganingdan keyin mehring bilan bor zulmatni nurga aylantirding. El 
adovatidan sanam yasadi. Gulni mushkin sunbulidan yashirdi. Elni yuzdagi pardani tez uchirib ketuvchi 
qilib, kecha qorong‘ilig‘ida Oyni ravshan qilding, itoatsizlik tunida biron gunoh qilmasa, afv chirog‘i 
qachon yorug‘ yonishi mumkin?! Agar jinoyat o‘ti kuchli yonmasa, ehson bulutlari qachon o‘z 
tomchilarini to‘kadi?! Xirqa kiygan darvesh kiyimining etagi kir bo‘lmasa, dengizdagi iliq suvga unda 
xojat bo‘lmaydi. Agar may kimlarningdir boshini aylantirmasa, kishidagi caxovat qo‘li kimga yordam 
berishi mumkin? Zohidlik yo‘liga kirib, ba’zilar taqvodorlikka beriladilar. Shu bilan birga buning uchun 
haq talab qilishlari ham bor.
Kishi xayr yo‘lida bir ish qilar ekan, maqsadi buning evaziga u dunyoda jannatni sayr qilishdir. May 
bilan labini hech xo‘l qilmagan odam u dunyoda o‘sha kuni kavsar xovuzi suvlarini talab qilar ekan, bu 
dunyoda biron go‘zal bilan birga bo‘lishni istamagan kishi esa u yerda hurlar jamolini havas qiladi. Chet 
bir vayronaiarda kun kechirgan kishi bezatilgan qasrda orom olishni xohlaydi. O‘z xolicha yeb-ichib 
yurgan odam haqqini yuz xissa ortiq olmoqchi bo‘ladi. Xudojo‘yman deganlar hamma haqni olib qo‘ysa, 
peshonasi sho‘r kishilar nima qiladi? Ularning xatolari bo‘lsa, xatolarini afv etganing qani? Bundaylarga 
saxovat ko‘rsatib, ularga ataganlaring qani? Lutf va ehson dengizi to‘lib-toshib turganda, ba’zilarning 
tashnalikdan og‘izlari qurib, ularni shu xolatda o‘ldirsang yoki bu dengiz yoqasidan nariga surib tashlar 
ekansan, shunday ishga yo‘l qo‘yish mumkinmi? Hamma ishni qilishing mumkin, lekin buni emas. Har 
bir odam qancha osiy va gunohkor bo‘lmasin, u shuncha afv hamda muruvvatga loyiqdir. Agar 
taqvodorlarga mukofot behisht bo‘lsa, isyonchi esa do‘zax o‘tlarida tanasi kuysa! Unisi jannat bog‘ini 
topib, farog‘atda bo‘lsa! Bunga esa do‘zaxda dard chekib, kuyib-yonish bo‘lsa! Ixtiyoringdagi lutf va 
karam xazinasini nima qilasan? Uni marhamat qilib kimlarga berasan? Yuzlari gunohlari tufayli yegan 
shapaloqlardan qoraygan muhtojlar, asirlar hamda tilanchilar dasturxoningdagi ne’matlardan totinmasa! 
Nahot sening lutfu karaming shunday bo‘lsa!
Sen, axir, dasturxon yoz ochlarga! To‘qlar ortig‘ini yeya olmaydilar, aks xolda qorinlari shishib 
ketishi mumkin. Axir bulutlar chanqab, qurib yotgan ekinga yog‘may, dengiz ustidan o‘tayotganda 
yog‘adimi - bundan nima foyda! Kimki och bo‘lsa, luqma uning nasibasidir. To‘nni kim yalang‘och 
bo‘lsa, o‘sha kiygani durust-ku!
Bu gaplarimning hammasi afsonasifat gaplardir. Kimki Senga umid bog‘lagan bo‘lsa - u xotirjamdir.

---

Алишер Навоий. Ҳайратул-аброр (насрий баёни)