Халқ таълими ходимлари малакасини ошириш тизимини ислоҳ қилишнинг долзарб

Адабиётлар 
1.Н.П. Гончарук, Е.И. Хромова. Модели интеграции цифровых и педагогических 
технологий в процессе подготовки будущих инженеров. Казанский педагогический 
журнал. № 1, 2019. с 31-35. 
2
.
Фандей.В.А. Смешанное обучение: современное состояние и классификация 
моделей смешанного обучения
 
Информатизация образования и науки
. – 2011. – № 4(12). – 
С.115–125. 
 
 
 
 

---

192 
O
‘
QITUVCHILAR MALAKASINI OSHIRISH TIZIMIDA RAQAMLI 
TEXNOLOGIYALARNI RIVOJLANTIRISH STRATEGIYALARI 
 
J.Qarshiyev- 
Сурхондаё вилоят ХТХҚТМОҲМ катта ўқитувчиси 
 
Annotatsiya: Ushbu maqolada zamonaviy ta’lim tizimida raqamli texnologiyalardan 
foydalanish va ularni pedagogik sohaga tadbiq etishning yangicha usullari va imkoniyatlari, 
ularni tahlil qilish masalalari o‘rganilgan. 
Zamonaviy jamiyatning bilim va yuqori samarali texnologiyalar asosida rivojlanishi 
pedagogik nazariya va amaliyotga tuzatishlar kiritishni, o‘qituvchilarning malakasi va kasbiy 
mahoratini oshirishga, jamiyat ehtiyojlariga javob beradigan ta’limning yangi modellarini 
qidirishni talab qiladi. Axborot jamiyatiga muvaffaqiyatli moslashuvchan o’qituvchilar 
ta’limning kelajagini ta’minlashi shubhasizdir.
Bugungi kun ta’limida raqamli texnologiyalaridan foydalanish o‘z fanini o‘qitishda yangi 
imkoniyatlarni ochib beradi, o‘qitish samaradorligini oshirishga, o‘quvchilarning intellektual 
saviyasini oshirishga, o‘z-o‘zini o‘qitish, o‘zini o‘zi tashkil etish ko‘nikmalarini shakllantirishga 
va amaliy muammolarga yechim topishga ko‘maklashadi. Raqamli texnologiyalardan 
foydalanish har bir kasbni noan’anaviy, yorqin, boy, unutilmas holga keltirishga imkon beradi. 
Zamonaviy o‘qituvchi kasbiy faoliyatning har xil turlari bilan shug’ullanadi: o‘quv, ilmiy, 
uslubiy va boshqaruv. Bunda kompyuter yoki raqamli texnologiyalardan ma’lumotlarni olish, 
uzatish, tashkillashtirish, qayta ishlash, shuningdek, hamkasblar, tinglovchilar va boshqalar 
o‘rtasida aloqa o‘rnatish uchun turli xil imkoniyatlarga ega bo‘ladi.
Shu sababli, ta’limni raqamlashtirishning global maqsadlaridan biri ta’limni 
axborotlashtirish jarayonida faol ishtirok etadigan ta’limni boshqarish va boshqarish jarayonida 
yangi axborot texnologiyalarini qo‘llashga tayyor va qodir bo‘lgan o‘qituvchilarni tayyorlashdir. 
Ta’limda raqamli texnologiyalardan foydalanish nafaqat pedagogik jarayonga yangicha qarashga 
imkon beradi, balki ularni tahlil qilish, yangilash uchun zarur ilmiy va uslubiy apparatlar bilan 
ta’minlaydi. Bundan tashqari, raqamli texnologiyalar ta’lim mazmuniga va pedagogik jarayonni 
boshqarishga (rejalashtirish, tashkil etish, monitoring, prognozlash va boshqalar) sezilarli 
darajada ta’sir qiladi. 
Ushbu sohada bilim, ko‘nikma va malakalarni shakllantirishga yo‘naltirilgan 
mutaxassislarning an’anaviy tayyorgarligi hozirgi zamon talablaridan orqada qolmoqda, shuning 
uchun ta’limda raqamli texnologiyalaridan foydalanish bo‘yicha bilim, ko’nikma va malakalar 
tizimini shakllantirish muhim ahamiyat kasb etadi.
Yuqoridagi jarayonlarni amalga oshirish uchun ustuvor vazifa bo‘lishi kerak: 
✓
ma’lumotni umumlashtirish, tahlil qilish va idrok qilish qobiliyati;
✓
axborotni olish, saqlash, qayta ishlashning asosiy usullari, usullari va vositalaridan 
foydalanishga tayyorligi, axborotni boshqarish vositasi sifatida kompyuter bilan ishlashga 
tayyorligi;
✓
global kompyuter tarmoqlarida ma’lumotlar bilan ishlash qobiliyati; zamonaviy axborot 
jamiyati rivojida axborotning mohiyati va ahamiyatini tushunish qobiliyati;
✓
ushbu jarayonda yuzaga keladigan xavf va tahdidlarni tushunish, axborot 
xavfsizligining asosiy talablariga rioya qilish; 

---

193 
✓
o‘quv jarayonining xususiyatlarini, shaxsni tarbiyalash va rivojlantirish vazifalarini 
hisobga olgan holda zamonaviy pedagogik texnologiyalarni rivojlantirish qobiliyati. 
O‘qituvchining kasbi yanada murakkab, ko‘p qirrali, ammo qobiliyatlarni ochish va o‘zini 
o‘zi anglash nuqtai nazaridan qiziqroq bo‘ladi. O‘qituvchi zamonaviy ilmiy va ishlab chiqarish 
texnologiyalarini hisobga olgan holda tez rivojlanayotgan axborot va telekommunikatsiya 
imkoniyatlari asosida yangi pedagogik texnologiyalarni ishlab chiqishi va amalga oshirishi 
kerak, bu esa pedagogika, psixologiya, informatika va boshqa sohalarda chuqur bilimlarni talab 
qiladi, usullarni o‘zlashtiradi. O‘quv jarayoni amaliyotiga pedagogik yangiliklarni doimiy 
ravishda joriy etish asosida kelajakdagi mutaxassis uchun muvaffaqiyatli ishlaydigan va vaqtga 
mos keladigan kasbiy tayyorgarlik modelini yaratish mumkin. Ta’lim faoliyatidagi yangilik - bu 
ijtimoiy va bozor talablariga mos keladigan ta’lim xizmatlari ko‘rinishida natijalarni olish uchun 
birinchi navbatda universitetda o‘qitishning yangi texnologiyalaridan foydalanishni talab etadi. 
Shu nuqtai nazardan, an’anaviy o’qitish texnologiyasi ma’lum bir usuldir, unda funktsiyani 
amalga oshirishning asosiy vazifasi shaxsning nazorati ostida bo‘lgan shaxs tomonidan amalga 
oshiriladi. O‘qitishning an’anaviy texnologiyasida yetakchi rol o‘quv vositalariga beriladi: 
o‘qituvchi o‘quvchilarga dars bermaydi, balki ularning faoliyatini rag‘batlantirish va 
muvofiqlashtirish funksiyalarini, shuningdek, o‘quv vositasini boshqarish funksiyasini bajaradi. 
O‘qituvchining pedagogik mahorati dasturga va pedagogik vazifalarga muvofiq ravishda kerakli 
tarkibni tanlash, o‘qitishning eng yaxshi usul va vositalarini qo‘llashdan iborat. 
Zamonaviy o‘qituvchi o‘z faoliyatida doimiy ravishda quyidagi muammolarni hal qiladi:
✓
nazariy va amaliy: nazariy va amaliy bilimlardan pedagogik jarayonni loyihalash, 
amalga oshirish va metodik ta’minlash uchun foydalanish;
✓
ma’lumotlarni tanlash va tahlil qilish;
✓
mustaqil ravishda yoki birgalikda mualliflik asosida yangi ma’lumotlar yaratish;
✓
pedagogik jarayonda, ilmiy tadqiqot ishlarida, tinglovchilarning ilmiy-tadqiqot 
faoliyatini tashkil etishda raqamli texnologiyalaridan foydalanish;
✓
raqamli texnologiyalaridan foydalangan holda o‘quv-uslubiy majmualarni ishlab 
chiqish;
✓
eksperimental ishlarni va shu kabi ishlarni bajarish; texnologik tabiat, turli 
yo‘nalishdagi va turli darajadagi o‘quv va o‘quv dasturlarini ishlab chiqish va amalga oshirish;
✓
tinglovchilarning yutuqlarini baholashda turli usullardan foydalanish
Hamkasblar va tinglovchilar bilan aloqa qilish uchun turli xil aloqa vositalaridan 
foydalanish (elektron pochta, ijtimoiy tarmoqlar, Internet, multimedia va boshqalar) o‘z yutuqlari 
va muammolarini umumlashtirish, ularni hal qilishning yangi usullarini izlash.
Ijtimoiy xarakter:
✓
ta’lim sifatini ta’minlash uchun uning imkoniyatlaridan foydalangan holda o‘zingizni 
ijtimoiy-madaniy vaziyatga yo‘naltiring;
✓
talabalarning ular bilan o’zaro munosabatlari orqali ijtimoiy sheriklar doirasini 
kengaytirish;
✓
tinglovchiar va o‘qituvchilar jamoalarini tashkil etish;
✓
ta’lim sifati va talabalar faoliyati natijalari uchun javobgar bo‘lish. 
Jamiyatning ta’lim va shaxsiy rivojlanish darajasiga qo‘ygan yangi talablari allaqachon 
ta’lim texnologiyasining o‘zgarishiga olib keldi. Bugungi kunda innovatsion texnologiyalar 
o‘quv jarayonini o‘qitishning kasbiy yo‘nalishini, shuningdek tinglovchi shaxsini uning 

---

194 
qiziqishlari, moyilliklari va qobiliyatlariga yo‘naltirilganligini hisobga olgan holda tashkil 
etishga imkon beradi.