Г>ул китаптл К. лракллнакстаппып кубла ранонллрыпда жасай- тугын клракалпаклардын этннкалык составы, сол гсрригориядагы

лл» Гсйиара жжлайларла пдебмй тилде кубла дналект лекси-
касмиыц дуСлстлик нармантллрыпын гүўелн мснен ушыраў факты
да бар. Биэ омдай иармамтларды да усындык.
17«)
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Дублетлнк кагарларға байланмслм II. Я. Черных 
мынадай лейли: «Тнлдеги зә|>урлнги жок, тоскынлық 
жасаўшы лублстлик грамматикалык формалардыц, аўы- 
сык созлсрднц сапласгырылыўы— тиллпц жарлылаиы- 
уына алын кслмейли, ксрисинше, тилдпн адамлардыи 
жамийгтлик өмирнпдеғи хызметн—пикнр алысыў про- 
цесинде катнас курал болып хызмег стиуине жордем- 
лсседи“:,’п. Әдебпй тил белгпли бир қәлиплескен, тур- 
нқлы, ҳор қыйлы дублетлик катарларлан тазартылған 
созлер менен байып, толысып барады.
Тилде изоглоссаға нйе болмай, кен таралған 
ҳэ-
ремЦәрем
. 
ҳәсрет
,'/ 
қэсирет, ҳинж и 
инжи, сезгирЦ
сезгиш, сеЛкиЦ селпи, сорпа' 
июрпа, сүллиЦ сулы,
туман!! думан, уқсас/1 қусас
ҳом т. б. дублетлик 
варпантлардм белгили бир формаға тусириў—әҳмнйет- 
ли мәселе. Бирак белгили бнр стандарт бойынша 
жазыў туўралы нусқаў, көрсетпе бериў кыйын. Бул 
мәселе илимий ҳәм практикалык көз қараста изсрт- 
леўди, шешиўди талап етедн. Сонда ғана биз дублег- 
лик паринтлардын кереклнсин әдебий тнлге кабыл 
етиў бойынша белгили бир жуўмакка келе аламыз.
Анык әдебий сыиары бар дублетлик қатарлардағы 
гүриш'1 гүшЦ бүрүнч, ж оқ.; жақ. та мамы\\ тамомы,
мыйықГ; чүй қпшқынЦ қачқы
сөзлериндегн „гуриш“, 
вжок“, .тамамы*, „мыйык“, „кашқын“ сөзлерк не себегг 
әдебий тнл нормасы ретинде кабыл етилип, сол сөз- 
лердиц екннши сынарлары тил нормасына кабыл алын- 
баған? 
Буныц себебн, сол мысаллардыц бирннши 
нариаятлары республиканыц басым көпшилнк терри- 
торпясынлағы кен халык массасм ушын тусиннкли, 
коптен бар сөзлер. Ал вчуй“, «
1
амамы“, „жақ“, „гуш“, 
.бурүпч' 
сөзлерп тек кубла дмалект лексикасыпда 
ушырасалы, озпниц белгилп шегпне нйе. Сонлықтан 
олардыц қолланылыў сферасы тар
Кубла дналекг лексикасында ушырасатуғын 
капус-
пшЦ кйрэм1; кэрам, а р —намы-с;: ҳ а р —намыс
т. б. 
сшлердин кайсы (|)ормасын әдебнй тил иормасы ре- 
тинде қабыл алыў керек? Бундай ўакытта келтирил- 
ген дублетлпк сөзлердиц сыцарларыныц таралыў шегн- 
ие позер аўдарылын, территорннлық таралыу мүмкин-