Гормонал препаратлар (давоми) буйрак усти бези гормонларининг препаратлари

Будесонид (апулеин) – маҳаллий қўлланиладиган глюкокортикоид бў-либ, суртма ва крем шаклида чиқарилади. Суртмасидаги фаол модда кремидагига нисбатан секинроқ сўрилади. Шунинг учун вазелин асосли суртмасининг яллиғланишга қарши самараси нисбатан узоқроқ сақланиб қолади. Будесонид кукун (сочма) шаклида (бенакорт) ингаляция қилиш учун ҳам ишлатилади.
Беклометазон дипропионати препарати ҳам деярлик тизимли таъсир-га эга эмас. У асосан бронхиал астма ва вазомотор ринитда ингаляция қили-нади. “Бекотид”, “Бекодиск”, “Беклофорте”, “Бекломет”, “Беклат” ном-лари билан кукун шаклида махсус дозаторларда ингаляция қилиш учун чиқа-рилади. Флутиказон пропионати (фликсотид) ҳам ингаляция учун ишлати-ладиган глюкокортикоид бўлиб, тизимли таъсири деярлик кузатилмайди (ин-галяция қилинганда биоэришувчанлиги тахминан 1%ни ташкил этади). Асо-сан бронхиал астмада кунига 2 маҳал ингаляция қилинади.
Кейинги йилларда маҳаллий таъсирга эга бўлган глюкокортикоид воситаларнинг янги вакиллари сифатида лотепреднол (офтальмологияда аллергик жараёнларда маҳаллий қўлланилади) ва циклезонид (бронхиал астмада ингаляция қилинади) препаратлари амалиётга тадбиқ этилган.
Глюкокортикоидларнинг ножўя таъсирлари: минералокортикоид фаол-ликлари билан боғлиқ тарзда электролитлар мувозанатининг бузилиши, тўқи-маларда кўп миқдорда сувнинг тўпланиб қолиши ҳисобига шишлар пайдо бўлиши, АҚБнинг ошиши келиб чиқади. Шунингдек, қондаги қанд миқдори-нинг кучли даражада ошиб кетиши, ёғларнинг нотўғри тақсимланиши, реге-нератор жараёнларнинг секинлашиши, МИЙ шиллиқ қаватида ярали шикаст-ланишлар пайдо бўлиши, остеопороз кабилар кузатилади. Микроорганизмларга нисбатан организм резистентлигининг пасайиши, руҳий ўзгаришлар, ҳайз кўришнинг бузилиши ва б. пайдо бўлади.
Глюкокортикоидларнинг антагонистлари ҳам мавжуд бўлиб, уларнинг айримлари глюкокортикоидларнинг синтезини ингибирласа (метирапон, ми-тотан), бошқалари глюкокортикоид рецепторларини блоклайди (мифепристон). Уларни баъзан Кушинг синдромида ҳамда кортикотропиннинг ишлаб чиқарилишини текшириш учун (метирапон) ишлатилади. Ўта заҳарли препарат ҳисобланувчи митотан фақат буйрак усти безининг операция қилиб бўлмайдиган хавфли ўсмасидагина ишлатилади.