Глоссарий абсолют монархия

ҲУҚУҚ ШАКЛИ - ҳуқуқ шаклларига ҳуқуқий одат, ҳуқуқий прецедент, норматив-ҳуқуқий актлар ва норматив шартномалар киради. Ҳуқуқий одат - узоқ давр мобайнида амалда бўлиш натижасида шаклланган ва давлат томонидан умуммажбурий қоида сифатида тан олинган юриш-туриш қоидасидир. Ҳуқуқий прецедент - лот. “praeedens” - “аввалгиси, олдингиси” маъносини англатади. Суд ёки маъмурий органнинг ёзма ёки оғзаки қарори келгусида барча шунга ўхшаш ишларни кўриб чиқиш ва ҳал қилиш учун асос бўладиган намуна, эталон, норма сифатида қабул қилинса, у прецедент бўлади. Норматив-ҳуқуқий акт – давлат ваколатли органлари томонидан ўрнатиладиган ёки маъқулланадиган ҳуқуқий актдир. Норматив шартнома норматив-ҳуқуқий актга ўхшаса ҳам, ташкил топиш хусусиятига қараб ундан фарқ қилади. Норматив шартномалар, айниқса, халқаро ҳуқуқда катта аҳамиятга эга.
ҲУҚУҚБУЗАРЛИК - бу ҳуқуқ ва муомала лаёқатига эга субъект томонидан ҳаракат ёки ҳаракатсизлик кўринишида содир этиладиган, ҳуқуқ нормалари талабларига зид келувчи ҳамда шахсга, мулкка, давлатга ва бутун жамиятга зарар келтирувчи ижтимоий хавфли қилмишдир. Бундай қилмиш қонун билан муҳофаза қилинадиган ижтимоий муносабатларга зарар етказиши ёки зарар етказиш хавфини туғдириши мумкин. Ҳуқуқбузарликнинг қуйидаги белгилари мавжуд: жамият ва шахс учун ижтимоий хавфли; ҳуқуққа зид; айб; зарарли оқибат; қилмиш билан зарарли оқибат ўртасидаги сабабий боғланиш; юридик жавобгарлик ва ҳ. Ижтимоий хавфлилик даражасига кўра, ҳуқуқбузарликнинг жиноят(одам ўлдириш, ўғрилик, фирибгарлик ва ҳ.). ва ножўя иш кўринишидаги турлари мавжуд. Ножўя иш кўринишидаги ҳуқуқбузарлик ўз навбатида фуқаролик-ҳуқуқий (моддий зарар етказиш, мажбуриятни бажармаслик ва ҳ.); маъмурий (майда безорилик, йўл ҳаракати қоидаларини бузиш ва ҳ.к); интизомий (ишга келмаслик, кеч қолиш ва ҳ.)ларга бўлинади.
ҲУҚУҚДАГИ БЎШЛИҚ - бу тартибга солиниши зарур бўлган муносабатларнинг амалдаги қонунчиликда ҳуқуқ нормалари билан қисман ёки тўлиқ тартибга солинмаганлиги. Ҳуқуқдаги бўшлиқни тўлдириш усуллари: янги норматив ҳуқуқий ҳужжатларни яратиш; ҳуқуқ ёки қонун аналогиясини қўллаш.