Глоссарий абсолют монархия

ҲУҚУҚНИ АМАЛГА ОШИРИШ - бу давлат томонидан юридик жиҳатдан мустаҳкамланган ва кафолатланган имкониятларнинг амалга оширилиши бўлиб, ҳуқуқ нормаларини кишилар ва уларнинг ташкилотлари фаолиятида ҳаётга тадбиқ этилишидир. Ҳуқуқни тадбиқ этиш шаклларини қуйидаги мезонлар бўйича таснифлаш мумкин: ҳуқуқни тадбиқ этишнинг норматив ҳужжатларда кўрсатилган қоидаларни қўлланиш даражасига кўра: ҳуқуқий фаолият амалга ошириладиган умумий вазифалар ва тамойиллар ўз ифодасини топган қонунлар ҳамда моддаларнинг муқаддималарида кўзда тутилган умумий кўрсатмаларни тадбиқ этиш; ҳуқуқ субъектларининг ҳуқуқий мақомини ҳамда ваколатлар доирасини ўрнатувчи умумий нормаларни тадбиқ этиш; муайян ҳуқуқий муносабатларда тегишли ҳуқуқий нормаларни тадбиқ этиш. Ҳуқуқни тадбиқ этиш субъектларига кўра: индивидуал; жамоа томонидан. Ҳуқуқни тадбиқ этувчи субъектлар фаолияти характерига кўра: ҳуқуқ нормаларига риоя қилиш; ҳуқуқ нормаларини бажариш; ҳуқуқ нормаларидан фойдаланиш; ҳуқуқ нормаларини қўллаш.
ҲУҚУҚНИ ҚЎЛЛАШ - ҳуқуқий нормалар талабини амалга оширишнинг асосий шаклларидан биридир. Ҳуқуқни қўллаш ваколатли орган томонидан индивидуал-аниқ кўрсатма (қарор, буйруқ, фармойиш) чиқариш орқали ҳуқуқий нормаларни амалга оширишга йўналтирилган фаолиятдир. Ҳуқуқни қўллаш фаолияти ҳуқуқий нормани (қоидани) тўла–тўкис татбиқ этиш учун ваколатли идоранинг аралашуви талаб этилган ҳолларда зарурият айланади. Ҳуқуқни қўллаш фаолияти давлат–ҳокимияти характерига эга. Унда қарор (яъни, ҳуқуқни қўллаш ҳужжати) тегишли органнинг азм-ихтиёри, иродаси маҳсули сифатида майдонга чиқади. Зеро, бу идора ўз қарорини давлат ҳокимияти номидан чиқаради ва ҳаётга жорий этади. Ҳуқуқни қўллаш жараёни ўз ичига қуйидаги босқичларни қамраб олади: 1) ҳ.н.билан тартибга солиниши лозим бўлган юридик ишнинг фактик томонини ўрганиш ва ўрнатиш. 2) кўрилаётган юридик ишга мос келадиган ҳуқуқ нормасини танлаб олиш; 3) кўрилаётган юридик ишга мос келадиган ҳуқуқ нормасининг мазмунини аниқлаш ва уни шарҳлаш; 4) кўрилаётган масалага оид танлаб олинган ҳуқуқ нормаларининг қўлланиш актини чиқариш; 5)ҳуқуқни қўллаш акти чиқарилгандан сўнг, унинг бажарилишини таъминлаш чора-тадбирларини кўриш; 6)ҳуқуқни қўллаш актининг амалда бажарилишини текшириш ва унинг устидан назорат ўрнатиш.