Глоссарий абсолют монархия

ПРЕЗИДЕНТЛИК РЕСПУБЛИКАСИ - республика бошқарув шаклининг тури, унда умумхалқ сайловида сайланадиган Президент давлат ва ижро этувчи ҳокимият бошлиғи ҳисобланади. Ҳозирда президентлик республикасининг бир неча модели мавжуд. Классик моделга кўра (АҚШ), Президент аъзолари фақат Президентга сиёсий ҳисобдор бўлган маъмуриятни(ҳукумат) парламентнинг юқори палатаси (сенат) розилиги билан тузади. Президент парламентни тарқатиб юборолмайди, аммо парламент Президентни импичмент тартибида лавозимдан четлатиши мумкин. Лотин Америкаси президентлик республикалари учун Президентнинг маъмурият (ҳукумат) аъзоларини тайинлаш ва четлатишда тўла эркинлиги характерлидир, аммо Президент маъмурияти айрим аъзоларининг парламентга жавобгар бўлган ҳолатлари ҳам учрайди (Коста-Рика, Уругвай). Айрим президентлик республикалари (Замбия, Беларусь, Қозоғистон, Қирғизистон) учун ижро этувчи ҳокимиятнинг алоҳида коллегиал органи – Президент бошчилик қиладиган ҳукуматнинг мавжудлиги, шунингдек кўп ҳолларда маъмурий бош вазир лавозимининг борлиги характерлидир. Бундай ҳолатларда Президент расман ижро этувчи ҳокимият бошлиғи ҳисобланмаслиги мумкин, аммо бунда ҳукумат фақат унинг олдидагина жавобгар бўлади. Фанда классик моделдан (АҚШ) четга чиққан президентлик республикаларини “суперпрезидентлик” деб номлаш қабул қилинган.
ПРЕЦЕДЕНТ ҲУҚУҚИ - инглиз-америка ҳуқуқий тизимининг таркибий кисми. Прецедент ҳуқуқи-суд прецедентларидан ташкил топади. Суд прецеденти ҳуқуқнинг асосий манбаи ҳисобланадиган ҳуқуқий тизим ҳам прецедент ҳуқуқи деб аталади. Ушбу тизим судга нафақат тегишли қонун бўлмаган, балки муайян қонун нормаси мужмал бўлган ҳолларда ҳам ҳуқуқ ижодкорлиги вазифасини ўташ имкониятини беради. Англия, АҚШ ва инглиз ҳуқуқини кабул қилган бошқа мамлакатларга хос. Прецедент ҳуқуқи доирасида икки тармоқ: умумий ҳуқуқ ва адолат ҳуқуқи вужудга келган.
РЕСПУБЛИКА (лот. respublica, res - иш, publicus - ижтимоий) - давлат бошқаруви шакли, бунда давлат ҳокимиятининг барча юқори органлари ёки сайланади ёҳуд умуммиллий вакиллик муассасалари (парламентлар) томонидан тузилади, фуқаролар эса шахсий ва сиёсий ҳуқуқларга эга бўлади.