Глоссарий абсолют монархия

МАҲАЛЛИЙ ЎЗИНИ-ЎЗИ БОШҚАРИШ - маҳаллий аҳамиятга эга бўлган масалаларни аҳолининг манфаатлари, унинг тарихий, ижтимоий-этник ва бошқа хусусиятларидан келиб чиқиб, шу давлат конституцияси ва қонунлари асосида мустақил (масъулиятни зиммасига олиб) ҳал қилиш учун фуқаролар фаолиятини ташкил этиш тизими. Маҳаллий ўзини-ўзи бошқаришни аҳоли ҳокимият вакиллик органлари (муниципал мажлис, кенгашлар, қўмиталар ва бошқалар), мувофиқ келувчи бошқарув органлари, маҳаллий референдумлар, фуқаролар кенгашлари, бевосита демократиянинг бошқа ҳудудий шакллари, шунингдек, аҳолининг ҳудудий ижтимоий ўзини-ўзи бошқариш органлари орқали амалга оширади.
МАЪМУРИЙ ҲУҚУҚБУЗАРЛИК - қонун ҳужжатларига биноан, маъмурий жавобгарликка тортиш назарда тутилган, шахсга, фуқароларнинг ҳуқуқлари ва эркинликларига, мулкчиликка, давлат ва жамоат тартибига, табиий муҳитга тажовуз қилувчи ғайриҳуқуқий, айбли (қасддан ёки эҳтиётсизлик орқасида) содир этилган ҳаракат ёки ҳаракатсизлик.
МАЪМУРИЙ-ҲУДУДИЙ (минтақавий) МУХТОРИЯТ - унитар давлатда давлат ҳокимиятини марказлашмаган тизимга ўтказиш усулларидан бири. Маъмурий-ҳудудий мухторият субъектларининг мақоми одатий маъмурий-ҳудудий бирликлар мақомидан юқорироқ, аммо миллий-ҳудудий, миллий-давлат мухторияти ёки федерация субъектлари мақомидан пастроқ бўлади. Маъмурий-ҳудудий мухторият субъекти давлат тузиш белгиларига эга бўлмайди. Маъмурий-ҳудудий мухторият унинг субъектларида мустақил шакллантириладиган ижро этувчи ва қонунчилик ҳокимиятининг мавжудлиги ҳамда марказ белгилаб берган масалалар доирасида қонунлар чиқариш ваколатининг борлиги билан ифодаланади. Маъмурий-ҳудудий мухторият субъектларининг ҳуқуқий мақоми умумдавлат қонуни орқали ўрнатиладиган ёки тасдиқланадиган махсус ҳужжат (статус) билан белгиланади. Маъмурий-ҳудудий мухторият субъектининг органлари ўз фаолиятини марказий давлат органлари назорати остида амалга оширади.
МАЪМУРИЙ-ҲУДУДИЙ ТУЗИЛИШ (бўлиниш) - унитар давлат ҳудудини ёки федератив давлат субъектлари ҳудудларини маълум қисмларга: вилоятлар, музофотлар, губерниялар, кантонлар, департаментлар ва шу кабиларга ажратиш бўлиб, маҳаллий давлат органлари тизими шунга мувофиқ ташкил этилади ва ишлайди. Маъмурий-ҳудудий тузилиш одатда шу давлатнинг табиий-тарихий, миллий ва ижтимоий-иқтисодий хусусиятларини акс эттиради. Маъмурий-ҳудудий тузилиш икки бўғинли (АҚШ, Дания, Болгария, Франция, Италия, Канада, Ҳиндистон), тўрт бўғинли (ГФР, Колумбия, Камерун, Сенегал) бўлиши мумкин. Жуда кичик давлатлар (Науру, Гувалу, Мальта, Бахрейн)да маъмурий-ҳудудий тузилиш умуман йўқ. Россия Федерациясида маъмурий-ҳудудий тизимини РФ субъектлари мустақил белгилайди. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг XVI бобида Ўзбекистон Республикасининг маъмурий-ҳудудий тузилиши асослари белгилаб берилган.
Унга кўра, Ўзбекистон Республикаси вилоятлар, туманлар, шаҳарлар, шаҳарчалар, қишлоқлар, овуллар, шунингдек Қорақалпоғистон Республикасидан иборат(68-модда).
Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар, Тошкент шаҳрининг чегараларини ўзгартириш, шунингдек вилоятлар, шаҳарлар, туманлар ташкил қилиш ва уларни тугатиш Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг розилиги билан амалга оширилади(69-модда).