Глоссарий абсолют монархия

ҚОНУНИЙЛИК - бу жамиятдаги барча ҳуқуқ субъектлари томонидан қонун ва қонун ости ҳужжатларига тўла риоя қилинишидир. Қонунийликнинг принциплари: қонунийликнинг бирлиги - мамлакат ҳудудида қонун ва қонун ости ҳужжатлари бир хилда тушунилиши ва қўлланилиши; конституция ва қонунларнинг устунлиги - барча норматив ва индивидуал ҳуқуқий ҳужжатлар Конституция ва қонунлар асосида қабул қилиниши ва уларга зид келмаслиги; инсон ва фуқаролар ҳуқуқ ва эркинликларининг кафолатланганлиги; қонунийликни маданият билан боғлиқлиги; қонунийликни мақсадга мувофиқлиги. Бунда мақсадга мувофиқлилик билан қонунийлик ўртасида зиддият келиб чиқмаслиги зарур. Қонун ва қонун ости ҳужжатларга тўла риоя этишни таъминловчи восита ва шароитларга қонунийликнинг кафолатлари дейилади. Қонунийликнинг қуйидаги кафолатлари мавжуд: ижтимоий-иқтисодий - жамиятнинг иқтисодий ривожланиш даражаси, турли хил шаклдаги мулкчилик, жамиятдаги иқтисодий эркинликлар; сиёсий - сиёсий хурфикрлик, кўппартиявийлик, давлат тузумининг демократик тамойилларга мослиги; ташкилий - қонун ва қонун ости ҳужжатларини татбиқ этиш ва уларни назоратини таъминловчи самарали механизмнинг мавжудлиги; мафкуравий - аҳолининг ҳуқуқий онги даражаси, аҳлоқий тарбияси; махсус юридик - қонунийликнинг таъминланиши учун амалдаги қонунчиликда мавжуд усул ва воситалар. Жамиятда қонунийлик амалда бўлган ҳолдагина ҳуқуқий тартибот ўрнатилади.
ҚОНУНЛАР КОЛЛИЗИЯСИ (лот. collisio - тўқнашув) - бир турдаги масалаларни тартибга солиш мақсадида қабул қилинган икки ёки ундан кўп амалдаги норматив ҳужжатларнинг тўқнашуви (бир-бирига мос келмай қолиши). Қ.к. мазкур ҳолат учун қўлланилиши лозим бўлган норматив ҳужжатни танлаш орқали ҳал этилади. Айнан қонун ижодкорлиги органи томонидан чиқарилган актлар ўртасида номутаносиблик вужудга келган тақдирда, муддати бўйича кейинроқ қабул қилинган акт қўлланилади. Бундай тафовут худди шу каби муносабатни тартибга солувчи янги қонун қабул қилинганидан сўнг эскиси бекор қилинмаган ҳолатларда вужудга келиши мумкин. Умумий ва махсус ҳужжат ўртасида тафовут юзага келганида, агар кейинроқ қабул қилинган умумий ҳужжат билан бекор қилинмаган бўлса, махсус ҳужжатга устунлик берилади. Агар турли органлар томонидан қабул қилинган ҳужжатлар бир-биридан ўз мазмуни бўйича фарқ қилса, у ҳолда юқори орган томонидан қабул қилинган норма қабул қилинади. Федерация ва унинг субъектлари қонунчилиги ўртасида тафовут вужудга келганда федерал қонунларнинг федерация субъектлари қонунларидан юқори юридик кучга эга эканлиги (устунлиги) тамойили қўлланилади.