Gistologiya, stitologiya va

Sarkoplazm atik to 'r 
va 
ko'ndalang 
n a y la r (T) 
tjzimi. 
Skelet 
mushak tolalarida silliq endoplazmatik to'r yoki sarkoplazmatik 
to'r Ca2+ ionlarini saqlashga ixtisoslashgan. Sarkoplazmatik to'r 
membranasining depolyarizatsiyasi kalsiy ionlarini ajralishiga olib 
keladi. Butun tola bo'yicha bir vaqtning o'zida sarkoplazmatik 
to‘rdan kalsiy ionlarini ajralishi va barcha m ionbrillalarning bir 
xil qisqarishini ta’ minlash uchun sarkolemma ko'ndalang yoki 
T-naychalar tizimini hosil qiladi. A va I disklar chegarasida 
sarkolemmaning plazmatik membranasi tola ichiga holib kirib 
Tnaychalar sistemasini hosil qiladi. Bu naychalar tolaning uzun 
o'qiga ko'ndalang yo'nalgan. T naychalar sistemasi A va Idisk 
chegarasida atrofidagi simmetrik joylashgan sarkoplazmatik to'r 
naycha 
kengaym alari 
bilan 
birgalikda 
triadalar 
hosil 
qiladi.Sarkoplazm atik to'r membranasi depolyarizatsiyasidan 
so'ng, 
mazkur 
sisternalarda 
to'plangan 
Ca2+ 
membrana 
kanalchalari orqali yo'g'o n va ingichka 
iplar atrofidagi 
sarkoplazm aga chiqariladi. Ca2+ ionlari troponin bilan bog'lanadi 
va aktin hamda miozin molekulalarini birikishim ta’ minliydi. 
Membrana depolyarizatsiyasi to'xtagandan so‘n° sarkoplazmatik 
to 'r nasoslari qicqarish faolligini bartaraf etib, Ca_+ ionlarini qayta 
sistem alarga to'planishiga olib keladi.
234

---

Q isqarish m cxanizm i (rasm 7.4). Mushak to'qimasining 
qisqarish davomida, ham yo‘g ‘on ham ingichka filamentlaming 
uzunligi o'zgannay qoladi. Aksincha ular bir — biri bilan bog‘- 
lanadi hamda yo‘g ‘on va ingichka filamentlar o‘zaro sirpanadi
^ i. ч 
•
«•.