Gistologiya, stitologiya va

Hujayraning ta’sirlanuvchanli/'i.
Yuqorida aytib o
4
ilgan:dek. 
hujayra ochnq sistema boMib, u tashqi muhit bilan doim o aloqada 
boMadn. Hujayra tempcratura, kimyoviy tarkibi va boshqa 
muhitlarning o ‘ zgarishiga o ‘ ziga xos ta'sirlanish bilan javob 
beradi. Hujayrada u yoki bu o ‘ zgarishlarga olib keluvchi laktor 
esa ta’ sirlovchi hisoblanadi. Hujayraning ta’ sirlovchi laktoiiarga 
b o ‘ lgan javobi uning komponentlarining funksional va morfologik 
o ‘ zgarishlari orqali ifodalanadi.
Hujayra 
q o‘ zg ‘ aluvchanligi 
ta’ sirlanuvchanlikning 
yuqori 
fcrmasidir. Hujayra o ‘ zi uchun adekvat (m os) ta’ sirdan tashqari 
normal holatda uchramaydigan va uning uchun faxqulodda 
b o ‘ lgan 
ta’ sirlovchi 
faktorlarga 
duch 
keladi. 
Bu 
turdagi 
q o‘ zg‘ atuvchilarga ionlovchi nurlar, temperatura, mexanik va
94

---

boshqa ta’sirlar kiradi. Tabiiyki, ta’sirlovchi faktorlar turli vaqt 
davom etgani singari, hujayraning ulargajavobi ham har xildir.
Hujayra organellalari shikastlovchi ta’sirlarga turlicha sezuvchanlik 
bilan javob beradi, Eng sezgir organellalar mitoxondriya, Golji 
kompleksi, silliq endoplazmatik to‘r membranalari, hujayra qobig‘i- 
ning maxsus strukturalaridir. Donador endoplazmatik to‘r, yadro 
qobig‘i shikastlovchi ta’sirlarga nisbatan chidamli bo‘ladi.
Hujayraning o ‘siski.
Har bir tirik mavjudot m a’lum oicham - 
larga ega. Bu o ‘lchamlarga organizm hujayralarining ko‘payishn 
va o ‘sishi orqali erishiladi. Odam tanasining hamma hujayralari 
o ‘sish qobiliyatiga ega. Am m o bizning a’zolarimizdagi ko‘pchilik 
hujayralar o ‘zining o ‘rtacha o ‘lchamlarini saqlab qoladi. A ’zo