|
o
=
a)
[1л=ГЕЕГсЕГЕЕГ
L / -------------------------
у
b )
о
я
e)
4 . 2 7 - r a s m .
K o n trfo rs
k o n s tru k s iy a la ri:
a —
y a x l i t ;
b —
i c h i b o 's h ;
d —
t e s h i k ;
e
— m a s s i v
2 4 9
a)
"Л.~ л
^
'v y s
4.28-rasm.
M a ssiv kontrforsli t o ‘g ‘on:
a
— u s tid a n suv o 'tk a z m a y d ig a n ;
b —
u s tid a n suv o 'tk a z a d ig a n ;
/ — d re n a j u c h u n tirq is h ;
2 —
m isli p la s tin k a .
Y akka k ontrforslar orasidagi m asofa ishlab chiq arish tajribasiga asosan,
15— 18 m va q o ‘s h a lo q kontrforsli t o ‘g ‘o n la rd a seksiya o ‘lc h a m i 2 2 —26 m
oralig‘ida qabul qilinadi.
K ontrfors yoqlari (qirralari) k o ‘p h ollarda yotiq loyihalanadi. Bosimli
t o m o n i qiyaligi m, = 0 ,4 0 —0,55 pastki qiyaligi 0 , 4 —0,8 oraligMda qabul
qilinadi. Massiv kontrforsli t o ‘g ‘o n la m i h a r q a n d a y iqlimiy zo n a la rd a k o ‘rish
m u m k in .
Bosim li yakka yoki q o ‘s h a lo q k o n trfo rsla r bosh q is m la rin in g rejada
tuzilishi yassi, poligonal va egri chiziqli k o ‘rinishda b o 'l a d i (4 .29-rasm ).
<
<
К
e)
f )
4.29-rasm.
M assiv kontrforsli t o ‘g ‘onlar kallaklari turlari:
a —
y a k k a egri c h iz iq li;
b —
y a k k a p o lig o n a l;
d —
y a k k a y assi;
e —
q o 's h a lo q yassi;
f
— q o 's h a lo q egri c h iz iq li.
250
K o n trfo rs d evorlari qalinligi t o ‘g ‘o n qurilishi tajribasi asosida qabul
qilinadi. Yakka ko n trfo rslar u c h u n
dmn
= 2 ,5 —3 m d a n kam boMmaslik
sharti b o ‘yicha q abul qilinadi. Bu o 'l c h a m so v u q iqlim s haroitlari u c h u n va
baland t o ‘g ‘onlar u c h u n
dmm
= 4 —5 m gacha ortadi. Qabul qilingan kontrfors
oMchamlari m u s ta h k a m lik va ustuvorlik hisoblari natijasida aniqlashtiriladi.
C h o k l a r m ax su s k o n s tru k s iy a g a e g a b o ‘lib, o ‘z ta n a la ri o rq a li suv
o ‘tk az m a y d ig a n xususiyatga ega boMishi shart.
Y assi yopm ali k o n trfo rsli t o ‘g ‘o n la r. Bu tu rdagi t o ‘g ‘o n la r balandligi
20—30 m d a n yuqori b o ‘lm aydi va u b irin ch i m a r ta A Q S h da qurilgan.
Yassi y o p m ali kontrforsli t o ‘g ‘o n la r yakka kontrforsi trapetsiya shaklida
b o 'la d i (4 .30-rasm ).
2
3
3
O'
I
3
1
3
■/
4
/
/
v
/
>
/
>
/
,
'>' ч«
у
/ \Л
.
p v
4.30-rasm.
Y assi y o p m ali k o n trfo rs li t o ‘g ‘on:
1 —
k o n trfo rs ;
2 —
y o p m a ;
3
— b ik ir t o ‘s in lar.
l i n i n g y u q o r i q i s m i n i n g k e n g lig i t o ‘g ‘o n n i e k s p l u a t a t s i y a q ilis h
sh a ro itla rid a n kelib c h iq q a n h o ld a qabul qilinadi. B arpo etilgan kontrforsli
t o ‘g ‘o n la r n in g bosim li qirrasining g o riz o n tg a o g ‘ish b urchagi
9 l =
45° ni
tashkil etadi, b a ’zi bir h o lla rd a 60° qabul qilinadi. Pastki qirrasining o g ‘ish
b u rc h a g i
02 =
60° d a n 90° g a c h a o'z g arad i.
T e m ir - b e to n li p litalar t o ‘g ‘o n n in g yuqori b ie f to m o n id a g i kontrforslarga
e rk in h o ld a o ‘rnatiladi.
Plita uzunligi, o d a td a , 5— 12 m olinadi. T o ‘g ‘o n n in g y u q o ri qism ida
p lita la r qalinligi 0 , 2 —0,3 m , past qism idagi qalinligi esa hisoblar asosida
q ab u l qilinadi. Bosim li ishlaydigan plitalar, aso san , ikki xil c h o k (qurilish
h a m d a h a r o r a t c h o k lari) bilan birlashtiriladi. Bu c h o k la r filtratsiyaga qarshi
q u r i l m a l a r b i l a n m u s t a h k a m l a b q o ‘yiladi. H a r o r a t c h o k la r i o ra sid a g i
m aso fan i 15—20 m atro fid a qabul qilinadi.
251
Poydevor plitali t o ‘g ‘o n la r deform atsiya c hoklari bilan uzunligi 15—
25 m li seksiyalarga boMib q o ‘yiladi. Bu choklar keng qilib qurilgan kontrfors-
la rning o ‘rta q ism id a joylashtiriladi.
Bikir t o ‘sin lar h a r 4 —8 m b alan d lik d a va 5 — 12 m o ra liq d a k o n trfo rs
larga p erp e n d ik u la r, sh a x m a t tartib id a o 'rn atilad i.
T o ' g ' o n n i n g siljishga qarshi tu rg ‘unligi massiv t o ‘g ‘o n la rg a o ‘xshash
tekshiriladi. Agar p o y d e v o r plitasi o ‘rnatilgan boMmasa, filtratsiya suvining
bosim i hisobga olinadi.
K o‘p arkali kon trfo rsli t o ‘g ‘o n la r. Arkali t o ‘g ‘o n la r kontrfo rslarn in g
oralig'ini katta qilib belgilashga im k o n beradi. K o ‘p arkali t o ‘g ‘o n kontrfors-
larining o raliqlarini 18—28 m va u n d a n h a m katta qilib belgilash m u m k in .
K o ‘p arkali t o ‘g ‘o n konstruksiyasi 4 .3 1 - r a s m d a k o ‘rsatilgan.
A rkalarn in g k o 'rin is h i doiraviy shaklda b o ‘lib, h a r qaysi halqa birdek
qalinlikda qabul qilinadi. A rk an in g m arkaziy b urchagi 150— 160° atrofida
bo 'lad i. Bu q iy m a tla rd a n c h e tg a chiqish b u r c h a k n in g oshishi to m o n ig a va
kamayishi to m o n ig a o'zgarishi m u m k in . B aland t o 'g ' o n l a r d a arka qalinligi
vertikal b o 'y i c h a o 'z g a r u v c h a n qiy m atg a ega b o 'la d i. U n in g yuqori qismi
kengligi 0,5 m qabul qilinadi va pastki qismi kengligi h iso b lar asosida qabul
qilinadi.
B-B
D-D
L .
1
w
п
И3"
4.31-rasm.
A rk ali y o p m ali k o n trfo rs li t o ‘g ‘on:
1 —
y o p m a ;
2
— k o n trfo rs;
3 —
b ik ir q irra .
K o 'p arkali t o 'g ' o n l a r kontrforslari yassi y o p m ali k o n trfo rs la r bilan
o 'x s h a s h d ir. A rka bilan k o n trfo rs b ik ir birlash tirilad i yoki e rk in h o ld a
o 'r n a tila d i (4 .3 2 -rasm ).
K o 'p h o la rd a bikir b irlashtirishdan foydalaniladi, u n d a arka a rm atu rasi
k o n t r f o r s t a n a s i g a t u s h i r i l a d i . B u n d a y b i r l a s h t i r i s h d a k o n t r f o r s l a r d a
c h o 'z u v c h i k u c h la n is h la r y u z beradi, arkalar yuqori b ie f to m o n i d a darz
chiziqlari paydo b o 'la d i h a m d a arka bilan kontrforsning m ustaqil cho'k ishiga
a
T
252
y o 'l q o ly m a y d i . S h u n i n g u c h u n b u n d a y b i r l a s h t i r i s h n i f a q a t q o y a li
z a m in la rd a qoNlash m u m k in . E rkin h o ld a o lrnatilgan a rk a la rd a k o n tr f o r s
larning n otekis c h o 'k is h i kuzatiladi va ularning qurilish ishlari odd iy boMadi.
T e m ir - b e to n li arkalarga ju ft a r m a tu r a la r o 'rn a tila d i. A rk a la rn in g yuqori
b ie f to m o n l a r i to r k r e t, b itu m va h o k a z o bilan q o p la n a d i. K o 'p arkali
kontrforslarning oraliqlari katta bo'lganligi u ch u n suvning kontrforsga bo'lgan
gidrostatik bosim i h a m katta b o 'la d i. S h u n in g u c h u n k o n trfo rsla r yassi
qo p lam ali t o 'g 'o n la r n ik ig a nisbatan a n c h a v azm in bo 'lad i.
4.32-rasm.
Download Do'stlaringiz bilan baham: | 
