b u n d a , Kmax — qurilish blokining hajm i,
Hmix —
qurilish blokining m aksim al
balandligi;
Fmax —
qurilish blokining m aksim al yuzasi.
Qurilish blokining m aksim al yuzi quyidagi fo rm u la d a n aniqlanadi:
,
(4.27)
b u n d a ,
Ps —
b e to n quyilishining bir soatlik jadalligi yoki b e to n z a v o d in in g
ish u n u m d o rlig i m 3/ s o a t ; /k — b e to n q o rish m asin i tayyorlash ja ra y o n id a
suv
aralash tirish d an boshlab, to b e to n n in g q otish b o sh lan ish ig ach a q a d a r
vaqt, o d a td a , 1—2 soat;
tT —
b e to n n i tashish u c h u n ketgan vaqt, soat;
t —
b e t o n n i yotq izish u c h u n ketgan vaqt, soat;
Kz —
zax ira koeffitsiyenti,
Kz
= 0,8;
hb —
b e to n
quyish balandligi, m.
Konstruktiv b lo k lam i qurilish bloklariga boMganda ishchi va taqsimlovchi
a r m a tu r a la r joylashishi h isobga olinishi lozim . Q urilish c h o k la ri ishchi
a r m a tu r a la r n i kesib o ‘tmasligi kerak. C h o k la r n i c h o 'z u v c h i k u c h la n ish
b o 'l g a n z o n a la rd a q o 'y is h m u m k i n emas.
I n s h o o tn i ko n stru k tiv va qurilish c h o k larig a q a ra b qism larga ajratish
4 .2 .2 - b o ‘lim d a batafsil aytib o 'tilg a n va u la rn in g sxem alari 4.24 va 4.2 5 -
rasm lard a ko'rsatilgan.
4 . 2 . 7 . K ontrfo rsli t o ‘g ‘o n la r, u la rn in g ta sn ifi
va
k o n s tru k s iy a la ri
U m um iy m a ’lu m o tla r. Suvning bosim i y o p m a la r orqali qabul qilinib,
kontrfo rs d eb a ta lad ig an tik devorlar orqali z a m in g a u zatiladigan t o 'g ' o n l a r
kontrforsli to'g'onlar
deyiladi (4 .2 6 -rasm ).
K ontrforsli t o 'g ' o n l a r n i qoyali va q o y a m a s z a m in la r d a qurish m u m k in .
Y uqori b ie f t o m o n i d a n yassi plita bilan q o p la n g a n , 15—20 m suv bosim i
ostida b o 'lg a n t o 'g ' o n l a r n i q u m o q va q u m l o q g ru n tla rd a qurish m u m k in .
T o ' g ' o n n i n g balandligi ortg an sari, u n in g z a m in id a g i gru n tg a q o 'y ila d ig a n
talab h a m o rta boradi. B aland t o 'g ' o n l a r qoyali z a m in la rd a g in a quriladi.
Qoyali zamindagi kontrforsli tem ir-betonli to 'g 'o n la r, suv bosimi t a ’siri
ostida b o 'lad ig an plita yoki ark sim o n y o p m a u c h b u rc h a k yoki trapetsiya
shaklidagi vertikal tayanch — kontrforsdan iborat bo'ladi. T o'g 'o n n in g
bikirligini
oshirish uchun kontforslar gorizontal temir-betonli to'sinlar bilan birlashtiriladi.
T o 'g ' o n tubidagi filtratsiya bosim ini kamaytirish m aqsadida bosim ostida
ishlaydigan plita bilan kontrforsning yuqorigi bief to m o n in i tish orqali qoyaga
b ir la s h tir ila d i va s e m e n t a t s i y a l a n a d i . Q o y a m a s g r u n t l a r d a q u r ila d ig a n
t o 'g 'o n la rd a n zam inga tushadigan og'irlikni kamaytirish m aqsadida uning
zam inida tem ir-betonli plitalardan yaxlit poydevorlar quriladi. T e m ir-b e to n
plita bilan kontrforsni, ko'p incha yuqori bief tomonidagi tish bilan birlashtiriladi.
K ontrforsli t o 'g ' o n l a r quyidagi yu tu q larg a ega: 1) filtratsiya b o sim i ju d a
k a m t a ’sir etishi, b a ’zi bir kontrforsli to 'g 'o n l a r d a u u m u m a n t a ’sir etm aydi;
247
2)
b e to n sarfi kam ayadi; 3) b e to n e k zo term iy asin in g kam ayishiga qulay
s h a r t- s h a r o itla r yaratiladi va ta sh q i h a r o r a tn in g o ‘zgarishi tufayli hosil
boMadigan h a ro ra t k u chlanishi kam ayadi; 4) t o ‘g ‘o n h a m m a q ism larining
holatini kuzatish im koniyatiga ega b o 'la m iz ; 5) kontrforsli t o ‘g ‘o n k o ‘pgina
e le m e n tla ri siqilishga ishlashini h isobga olib, b e t o n n i n g
m u s ta h k a m lik
xossalaridan t o ‘Iiq foydalanish m u m k in .
4.26-rasm.
K o n trfo rs li t o ‘g ‘o n tu rla ri:
a, b, d —
p o y d e v o r p lita siz
(a —
m assiv k o n tfo rsli;
b —
k o 'p a rk ali;
d —
yassi y o p m a li);
e
— p o y d e v o r p lita li (yassi y o p m a li, v o d o sliv p lita li);
1 —
tis h ;
2 —
k o n trfo rsla r;
3 —
b ik ir q irra;
4
— a rk ali;
5
— b o sim li p lita la r;
6 —
b ik ir to 's in la r ; 7 —
vod o sliv plitasi;
8 —
suv u rilm a;
9 —
poy d ev o r plitasi;
10—
drenaj; 1
1 —
b o 'sh liq ;
12 —
sh p u n t;
13 —
p o n u r.
Kontrforsli t o 'g 'o n l a r n i n g kam chiliklariga qu y id ag ilar kiradi: 1) qurilish
ishlarining murakkabligi; 2) yupqa bosimli y o p m a la rd a n suvning sizib o 'tishi
tufayli past h a ro ra tla rd a (bo 'sh liq lard ag i suv m u z la g a n d a ) buzilishlar sodir
b o 'l i s h i ; 3) u s t i d a n s u v o ' t k a z a d i g a n t o ' g ' o n l a r q u r i l i s h i s h l a r i n i n g
m urakkabligi.
K ontrforsli t o 'g ' o n l a r konstruksiyasining m u k am m a llig i tufayli d u n y o
miqyosida k o 'p tarqalgan. U larning ichida Andijon,
Kirov va Zeysk gidrouzel
3
b)
1
d)
Download
Do'stlaringiz bilan baham: 
