Гидрометрия

1.13- расм. Наметка(а) ва қўл лоти (б)

Гидрометрик лотлар. Сувга чўкадиган ҳар қандай жисмни ипга боғлаб,оддий лотни ясаш мумкин.

Гидрометрик лотлар иккига бўлинади:
1) қўл лоти(1.13-расм (б), 1.14-расм);
2) механик лот.
Қўл лоти — оғирлиги 2 кг дан 5 кг гача бўлган металл юк бўлиб, унинг юқори қисмида қулоқчаси бўлиб, ундан капрон арқон ўтказилади. Арқонда метрлар, дециметрлар белгиланган бўлади. Чуқурлик ўлчовчи стандарт қўл лотиннинг оғирлиги 4,5 кг, диаметри 56 мм ва узунлиги 355 мм бўлади. Ушбу асбоб ёрдамида дарёларда 25 м гача, кўл ва сув омборларида 100 м гача бўлган чуқурликларни ўлчаш мумкин.





1.14-расм. Қўл лоти
Қўл лотидан дарёлар ва бошқа сув объектларида сувнинг оқиш тозлиги кичик бўлган ҳолларда фойдаланилади. Улар 2 қисмдан иборат бўлади: 1) оғирлиги 3-5 кг бўлган þкча; 2) трост ёки капрон шнур. Ҳозирги кунда қўл лоти стандарт шаклда махсус заводларда ишлаб чиқарилади. Ана шундайлардан бири ЛПР-48 типидаги оғирлиги 4,5 кг, диамотри 5,8 см, узунлиги 35 см бўлган қўл лотидир. Улар билан чуқурлик ўлчашда йўл қўйиладиган хатолик 10 см атрофида бўлади. Қўл лоти ёрдамида дарёларда 25 м, кўлларда 100 м гача бўлган чуқурликларни ўлчаш мумкин.
Механик лот қуйидагича учта асосий қисмдан иборат бўлади:
1. Ҳисоблагичли лебедка у чуқурлик ўлчашда юк (лот)ни кўтариш ва пастга тушириш учун хизмат қилади;
2. Юкни туширадиган пўлат арқон;
3. Сув оқимига кам қаршилик кўрсатадиган юк.
Чуқурлик ўлчашда ва бошқа гидрометрик ишларни бажаришда «Нева» (1.15-расм )ва «Луга» (1.16-расм) лебёдка(чиғир)лари ишлатилади. Пўлат арқон лебедканинг эҳтиёж қисмларига киради. Одатда диаметри 2,2—3,0 мм бўлган пўлат арқондан фойдаланилади. Юклар лот каби бўлиб, унинг шакли сувга кам қаршилик кўсатадиган, яъни балиққа ўхшашдир. Уни ҳар қандай чуқурликка тушириш мумкин. Стандарт гидрометрик юкларнинг оғирлиги 5кг дан 100кг гача бўлади.



1.15-расм. «Нева» гидрометрик лебёдкаси